Pobl ifanc yn creu argraff yn y Gynhadledd Ieuenctid flynyddol

Cynhaliodd Cyngor Sir Fynwy ei Gynhadledd Ieuenctid flynyddol ar ddydd Gwener 23 Mai yn Neuadd y Sir ym Mrynbuga.

Mae’r Gynhadledd Ieuenctid yn caniatáu i bobl ifanc o ysgolion ledled y Sir i ystyried o ddifri’ y tri maes blaenoriaeth a nodwyd yn arolwg Gwneud Eich Marc 2025, y cymerodd 3,509 o bobl ifanc ran ynddo, sef y nifer uchaf erioed.

Y meysydd blaenoriaeth oedd:

1. Costau byw (gyda chyfran o 17.1% o gyfanswm y bleidlais gan yr holl ymatebwyr)

2. Materion iechyd meddwl (gyda chyfran o 17% o gyfanswm y bleidlais gan yr holl ymatebwyr)

3. Cyflogaeth a sgiliau (gyda chyfran o 14% o gyfanswm y bleidlais gan yr holl ymatebwyr)

Cynhaliwyd trafodaethau a gweithdai ynghylch y meysydd blaenoriaeth hynny gyda’r bwriad o lunio argymhellion i wneuthurwyr penderfyniadau, gwasanaethau cyhoeddus a phobl ifanc eu hunain fynd i’r afael â nhw dros y flwyddyn nesaf.

Agorodd Comisiynydd Plant Cymru, Rocio Cifuentes, Gynhadledd Ieuenctid eleni a rhoddodd rywfaint o bersbectif ar y tri phrif fater blaenoriaeth ar lefel genedlaethol.

Dywedodd y Cynghorydd Angela Sandles, Aelod Cabinet dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu: “Mae’n hanfodol ein bod yn gwrando ar leisiau pobl ifanc ledled Sir Fynwy ac yn clywed beth sy’n bwysig iddynt.”

“Bydd ymgysylltu â phobl o bob oed yn ein helpu i ffurfio darlun cytbwys o’r hyn sydd bwysicaf i bobl Sir Fynwy.”

“Rwy’n gobeithio bod pawb a fynychodd Gynhadledd Ieuenctid ddydd Gwener wedi gallu deall sut mae’n rhaid i ni i gyd gefnogi ein gilydd i ffynnu fel sir.

“Dyma fy hoff gynhadledd o flwyddyn y Cyngor bob amser – mae gwrando ar leisiau ein pobl ifanc yn fy ysbrydoli ac yn ein hatgoffa ni i gyd o’r mewnwelediad a’r arloesedd maen nhw’n eu cynnig.”

Dywedodd y Cynghorydd Laura Wright, Aelod Cabinet dros Addysg: “Gall dysgu sut y gall llywodraeth leol weithredu i gefnogi pobl o bob agwedd ar gymdeithas fod yn rhan hynod fuddiol o addysg.”

“Roedd yn wych gweld cymaint o bobl ifanc yn cymryd rhan yn y Gynhadledd Ieuenctid.”

“Mwynheais yn arbennig wrando arnyn nhw’n trafod iechyd meddwl a lles, gan fyfyrio ar eu profiadau a rhannu eu syniadau.

“Maent wedi rhoi llawer i mi feddwl amdano ac rwy’n edrych ymlaen at weithio gyda phobl ifanc ledled Sir Fynwy i amddiffyn a gwella iechyd meddwl yn ein hysgolion.”

Am ragor o wybodaeth am y Gynhadledd Ieuenctid, yr arolwg Gwneud Eich Marc a mwy, ewch i dudalen we’r Gwasanaeth Ieuenctid yn monlife.co.uk/connect/youth-service/

Cau Canolfan Hamdden y Fenni dros dro ar gyfer gwaith gwella Cam 2 y safle

Bydd Canolfan Hamdden y Fenni ar gau o’r 21ain o Orffennaf tan ganol mis Awst ar gyfer gwaith gwella.

Mae’r gwaith hwn yn rhan o raglen gwaith gwella Ysgolion a Chanolfannau Hamdden Cam 2, a ddechreuodd ym Mhasg 2025; mae’r cam nesaf bellach yn cynnwys gosod cyfleustodau newydd a gwaith adeiladu sylweddol ar safle’r ysgol a’r ganolfan hamdden, y mae’n rhaid ei wneud yn ystod gwyliau’r ysgol oherwydd maint y prosiect.

Mae’r gwaith uwchraddio hyn yn sicrhau cynaliadwyedd hirdymor ac effeithlonrwydd gweithredol y cyfleuster.

Dywedodd Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu, y Cynghorydd Angela Sandles: “Rydym yn deall pwysigrwydd ein haelodau a’r aflonyddwch posibl i’w trefn arferol, ac rydym yn ymddiheuro’n ddiffuant am unrhyw anghyfleustra y gallai hyn ei achosi.

“Hoffem ddiolch i’n holl aelodau am eu dealltwriaeth drwy gydol y cyfnod.”

Er mwyn lleihau effaith cau’r safle, ni fyddwn yn prosesu taliadau Debyd Uniongyrchol Aelodaeth ym mis Gorffennaf. Bydd aelodaethau aelodau blynyddol yn cael eu hymestyn i gwmpasu’r cyfnod cau.

Yn sgil y gwaith, bydd y pwll nofio yn parhau ar gau y tu hwnt i ddyddiad ailagor y ganolfan, a byddwn yn darparu diweddariadau ynghylch dyddiadau ailagor penodol trwy ein gwefan, sianeli cyfryngau cymdeithasol, ac Ap MonLife.

I deuluoedd â phlant sydd wedi cofrestru mewn gwersi nofio, ni fydd unrhyw daliadau’n cael eu prosesu ym mis Gorffennaf nac Awst, a bydd neges bellach ynghylch gwersi sy’n dechrau eto ym mis Medi.

Bydd MonLife yn parhau i ddarparu rhaglenni gwyliau haf yn y Fenni. Bydd diweddariadau pellach ynghylch Gemau Sir Fynwy a Chwarae Egnïol yn cael eu cyhoeddi’n fuan. Bydd y Cynllun Bwyd a Hwyl yn y Fenni hefyd yn digwydd yr haf hwn, gyda’r lleoliad i’w gadarnhau’n fuan.

Ar hyn o bryd, mae MonLife yn edrych ar ddarpariaeth gyfyngedig o ddosbarthiadau ffitrwydd yn Y Fenni. Byddwn yn darparu rhagor o wybodaeth cyn gynted ag y bydd y manylion wedi’u cadarnhau.

Rydym yn gwerthfawrogi eich amynedd a’ch cefnogaeth barhaus drwy gydol y cyfnod hwn.

Am ddiweddariadau rheolaidd a rhestr o Gwestiynau Cyffredin (FAQs), ewch i https://www.monlife.co.uk/cy/temporary-closure-of-abergavenny-leisure-centre/, a dilynwch ein cyfrifon cyfryngau cymdeithasol neu lawrlwythwch Ap MonLife.

Am ymholiadau pellach, anfonwch e-bost at monmemberships@monmouthshire.gov.uk

Sir Fynwy yn dathlu effaith gadarnhaol Rhaglen NERS

Mae’r Cynllun Atgyfeirio Ymarfer Corff Cenedlaethol (neu NERS) wedi effeithio’n gadarnhaol ar fwy na 1,000 o unigolion yn Sir Fynwy dros y 12 mis diwethaf.

Mae’r rhaglen, a ariennir gan Lywodraeth Cymru, yn helpu i wella bywydau oedolion sydd mewn perygl o ddatblygu cyflyrau cronig, neu sy’n eu rheoli ar hyn o bryd, trwy drefn gweithgaredd corfforol strwythuredig 16 wythnos.

Yng nghyfnod adrodd 2024/2025, derbyniodd NERS 1,010 o atgyfeiriadau, gan ddangos ymgysylltiad cymunedol cryf. Ymhlith yr atgyfeiriadau hyn, dechreuodd 75% o gleientiaid y rhaglen, gyda 66% yn ei chwblhau’n llwyddiannus.

Yn seiliedig ar adborth:

· Mynegodd 100% o gyfranogwyr eu gobaith y byddai’r rhaglen yn parhau yn y dyfodol

· Dywedodd 91% y byddent yn argymell y rhaglen i eraill

· Dywedodd yr holl gyfranogwyr eu bod yn teimlo’n ddiogel ac yn gyfforddus wrth ymarfer corff

· Roedd 100% yn gweld yr hyfforddwyr ffitrwydd yn hygyrch ac yn hawdd siarad â nhw

Mae un cyfranogwr, Donald, 90 oed, wedi bod yn rhan o Ganolfan Hamdden Cas-gwent ers 2018.

Er gwaethaf heriau, gan gynnwys cwymp a arweiniodd at dorri ffemwr, dywedodd merch Donald: “Mae’r llawfeddyg yn credu bod ei adferiad rhyfeddol yn dibynnu ar ei ffitrwydd o’i ddosbarthiadau ymarfer corff.

“Mae Dad bellach yn ôl i’w ddosbarth wythnosol, yn mwynhau’r direidi a’r ymarfer corff gyda gweddill y dosbarth, yr ydym bellach yn eu hystyried yn ffrindiau i ni.”

Mae Donald yn parhau i fynychu dosbarthiadau wythnosol, gan fwynhau’r cyfeillgarwch ac ymarfer corff gyda ffrindiau.

Eleni hefyd oedd ymddeoliad un o’n haelodau o dîm NERS, Clare.

Mae Clare wedi bod yn rhan annatod o NERS ers ei sefydlu yn Sir Fynwy yn 2008. Trwy gydol ei hamser gyda MonLife, mae Clare wedi bod yn allweddol wrth gefnogi unigolion sydd â chyflyrau iechyd cronig, gan eu helpu i adennill ffitrwydd a byw bywydau iachach.

Dywedodd y Cynghorydd Sirol Angela Sandles, Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu: “Mae’n hynod galonogol gweld y canlyniadau cadarnhaol a’r adborth gan y rhai sydd wedi cymryd rhan.

“Mae rhaglenni fel NERS yn hanfodol wrth hyrwyddo ffyrdd iachach o fyw a chefnogi unigolion i reoli cyflyrau cronig.

“Mae’r straeon cyfranogwyr a’r cyfraddau ymgysylltu uchel yn dyst i effaith y rhaglen ac ymroddiad ein tîm.”

I ddysgu mwy am effaith y Cynllun Atgyfeirio Ymarfer Corff Cenedlaethol, ewch i https://www.monlife.co.uk/cy/effaith-gadarnhaol-rhaglen-ners-ar-drigolion-sir-fynwy/

Gwella Mynediad i Bawb, ymrwymiad Sir Fynwy i gynhwysiant

Mae Gwasanaeth Mynediad Cefn Gwlad MonLife wedi ymuno â Bethany Handley i godi ymwybyddiaeth am wella mynediad i bawb.

Wedi’i ariannu drwy Grant Gwella Mynediad Llywodraeth Cymru, mae dau fideo wedi’u ffilmio i godi ymwybyddiaeth ac i hyfforddi gwirfoddolwyr/tirfeddianwyr am yr angen i gael gwared ar rwystrau i bobl er mwyn iddynt gael mynediad i gefn gwlad y sir.

Mae Bethany Handley yn byw yn Sir Fynwy, yn aelod o Fforwm Mynediad Lleol Sir Fynwy ac yn llysgennad ar gyfer ymgyrch Mynediad i Bawb Byw Gwledig, Llwybr Arfordir Cymru, Llwybrau Cenedlaethol a Cherddwyr Cymru. Mae hi wedi cael ei chydnabod fel un o’r deg person anabl mwyaf dylanwadol sy’n gweithio yng ngwleidyddiaeth, y gyfraith a’r cyfryngau yn y DU.

Dywedodd Bethany Handley: “Mae gan bob un ohonom ofynion mynediad. Mae un o bob pump o bobl yn anabl. Ar ryw adeg yn ein bywydau, efallai y byddwn ni gyd yn profi anabledd.

“Pan fyddwch yn eithrio un unigolyn, rydych chi hefyd yn eithrio’u teulu a’u ffrindiau. Mae yna ffyrdd i bawb: gwirfoddolwyr, tirfeddianwyr, a’r rhai sy’n cerdded ac yn olwyna ar lwybrau, i wneud ein llwybrau’n fwy hygyrch i bawb”.

Nododd y Cynghorydd Sirol Mary Ann Brocklesby, Arweinydd Cyngor Sir Fynwy: “Sir Fynwy oedd yr awdurdod cyntaf yng Nghymru i fabwysiadu (yn 2004) bolisi mynediad lleiaf cyfyngol. Oherwydd y polisi, rydym wedi ymrwymo i leihau rhwystrau mynediad ar y rhwydwaith hawliau tramwy a chael gwared ar stiles presennol.

“Mae’n un o’r ffyrdd rydyn ni’n mynd i’r afael ag anfantais o fewn cymunedau. Rwy’n falch iawn ein bod yn gweithio mewn partneriaeth â Bethany ac yn cyflwyno’r neges bod cefn gwlad i bawb.

“Mae gwella hygyrchedd ein rhwydwaith hawliau tramwy cyhoeddus yn greiddiol i’r hyn rydyn ni’n ei wneud. Mae’n ei gwneud hi’n haws i bobl ymgorffori cerdded, marchogaeth neu feicio yn eu bywydau bob dydd ac yn cefnogi ffyrdd o fyw iach egnïol. Hoffem ddiolch i’r holl dirfeddianwyr, sefydliadau a gwirfoddolwyr sy’n gweithio gyda ni i gael gwared ar rwystrau a gwneud ein cefn gwlad yn fwy hygyrch i bawb.”

Ychwanegodd y Cynghorydd Sirol Sarah Burch, Aelod Cabinet dros Faterion Gwledig, Tai a Thwristiaeth, “Rydym yn falch iawn o fod wedi gallu cefnogi a galluogi grwpiau gwirfoddol cymunedol i ymgysylltu’n weithredol â phrosiectau cefn gwlad, gan greu cymunedau cynaliadwy a gwydn.

“Diolch i’r Grant Gwella Mynediad, mae gennym bellach 17 o grwpiau gwirfoddol gweithredol, sydd wedi cael eu cefnogi gyda hyfforddiant, offer a deunyddiau.

“Maen nhw wedi cynnal milltiroedd o arolygon ac yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf wedi helpu i wella mynediad trwy gael gwared ar steiliau a’u disodli gyda bylchau neu gatiau (68). Maent hefyd wedi clirio llystyfiant o wyth milltir o lwybrau a 466 o ddarnau o ddodrefn. Mae llawer mwy o lwybrau ar y gweill o ran gwelliannau yn 2025 ac rydym yn edrych ar ffyrdd y gallwn nawr eu hyrwyddo’n well.”

Os oes gennych ddiddordeb mewn cael gwared ar rwystrau neu ymuno â grŵp gwirfoddolwyr mynediad cefn gwlad, cysylltwch â’r Tîm Mynediad i Gefn Gwlad drwy e-bostio countryside@monmouthshire.gov.uk Am ragor o wybodaeth, gallwch hefyd ymweld â’r dudalen we https://www.monlife.co.uk/cy/outdoor/countryside-access/countryside-access-projects-delivery-plan/

Dadorchuddio tŵr gwenoliaid duon yn Neuadd y Sir, Brynbuga

Mae tŵr gwenoliaid duon chwe metr wedi’i osod yn Neuadd y Sir ym Mrynbuga fel rhan o Gyllid Ffyniant a Rennir Grid Gwyrdd Gwent ar gyfer gwella Mannau Gwyrdd.

Mae’r tŵr, sy’n cynnwys blychau adar ar gyfer hyd at 12 pâr o wenoliaid, wedi’i osod yng ngardd gymunedol Bwyd Bendigedig.

Nod y tŵr yw cefnogi’r boblogaeth leol, sydd ar y Rhestr Goch Pryder Cadwraeth Adar a chodi ymwybyddiaeth o sut mae Cyngor Sir Fynwy yn cefnogi adferiad natur ledled y sir.

Bydd y tŵr:

· Yn darparu mannau nythu ychwanegol ar gyfer gwenoliaid a natur drefol arall, i helpu i fynd i’r afael â cholled hirdymor safleoedd nythu traddodiadol mewn adeiladau.

· Yn darparu darn amlwg o gelf i hysbysu trigolion ac ymwelwyr â’r Ardd Gymunedol Bwyd Bendigedig am yr aderyn trefol eiconig hwn sy’n dirywio mewn niferoedd, ac i ysbrydoli unigolion i weithredu i helpu gwenoliaid a natur drefol arall.

Yn ddiweddar, mae gwenoliaid duon wedi cael eu rhoi ar y Rhestr Goch Pryder Cadwraeth Adar i gydnabod bod poblogaethau ledled y DU wedi gostwng 58% ers 1995, 75% yng Nghymru.

Mae gwenoliaid yn nythu bron yn gyfan gwbl mewn adeiladau, gan ddefnyddio tyllau bach i fagu eu bach. Mae gwenoliaid yn paru am oes, gan ddychwelyd i’r un safle nythu bob blwyddyn.

Fodd bynnag, gyda llawer o hen adeiladau yn cael eu hadnewyddu, tyllau bach yn cael eu llenwi, neu adeiladau’n cael eu dymchwel, ac mae ein gwenoliaid yn colli eu safleoedd nythu. Er mwyn helpu’r adar hyn, dylid cadw eu safleoedd nythu yn ystod gwaith adnewyddu, a ddarperir yn artiffisial ar ffurf blychau gwenoliaid duon neu ar ffurf Tŵr Gwenoliaid Duon.

Mae Cyngor Sir Fynwy wedi cynhyrchu Cynllun Gweithredu Adfer Natur Leol, sy’n nodi camau gweithredu i helpu i wrthdroi’r dirywiad mewn bioamrywiaeth ac adeiladu gwytnwch ecosystemau, cefnogi adferiad natur a darparu cyfleoedd sy’n seiliedig ar natur i godi ymwybyddiaeth.

Dywedodd y Cynghorydd Sirol Catrin Maby, Aelod Cabinet dros Newid yn yr Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Mae gwenoliaid duon ar y rhestr goch oherwydd gostyngiad yn y niferoedd ac felly mae’n hanfodol ein bod yn gwneud yr hyn y gallwn i’w cefnogi.

“Mae’r tŵr gwenoliaid duon hwn yn ffordd wych o sicrhau ein bod yn parhau i weld parau bridio yn Neuadd y Sir am flynyddoedd lawer i ddod. Gobeithiwn y gall hyn fod yn gam bach tuag at adferiad poblogaethau gwenoliaid duon yn y dyfodol agos.”

Mae Cyngor Sir Fynwy yn gobeithio cefnogi gwaith prosiect gwenoliaid duon pellach drwy gyllid Lleoedd Lleol ar gyfer Natur Llywodraeth Cymru yn ystod 2025-2027. Os hoffech ddarganfod mwy neu gymryd rhan, anfonwch e-bost at LocalNature@Monmouthshire.gov.uk

Asesiad Digonolrwydd Chwarae yn cael ei gwblhau yn Sir Fynwy

Mae Asesiad Digonolrwydd Chwarae 2025 Cyngor Sir Fynwy wrthi’n cael ei gwblhau a disgwylir ei gyflwyno ym mis Mehefin.

Rhan o amcan yr asesiad yw dangos fod chwarae yn gyfrifoldeb i’r awdurdod cyfan, ac y dylai gael ei gynnwys ym mhob agenda.

Cynhaliodd y cyngor gynhadledd i’w gyflwyno i randdeiliaid – yn cynnwys cynghorwyr sir a lleol a phobl amlwg, drwy gyfuniad o gyflwyniadau a rhyngweithio – gan ddangos yr holl waith a gafodd ei gwblhau ar draws yr awdurdod lleol o amrywiaeth o adrannau yn ymwneud â chwarae.

Roedd hyn yn dathlu’r gwaith a gwblhawyd a’r manteision a gafodd y gymuned, plant a phobl ifanc. Roedd y gynhadledd hefyd yn gyfle i’r rhai oedd yn bresennol i gynnwys eu sylwadau yn yr asesiad terfynol.

Yn ogystal â bod yn ddyletswydd statudol, mae chwarae yn bwysig ar gyfer iechyd, datblygu a llesiant plant a phobl ifanc ac mae’n hawl iddynt fel a nodir yn erthygl 31 Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn – gan warantu’r hawl plant i orffwys, hamdden, chwarae a chyfranogiad mewn bywyd diwylliannol ac artistig.

Dyddiad cau Llywodraeth Cymru ar gyfer cyflwyno’r Asesiad yw 30 Mehefin 2025. Caiff adroddiad ei ystyried yng nghyfarfod y Cabinet ar 25 Mehefin.

Dywedodd Angela Sandles, Aelod Cabinet Cydraddoldeb ac Ymgysylltu Cyngor Sir Fynwy: “Mae darpariaeth chwarae yn rhan mor hanfodol o’r gwaith ar draws Cyngor Sir Fynwy ac mae’n rhan gyfannol o ddatblygiad plant a phobl ifanc ar draws y rhanbarth.

“Rwy’n falch o’r holl waith sy’n mynd rhagddo ar draws y sir i sicrhau y rhoddir blaenoriaeth i chwarae.

“Roedd yn hyfryd clywed cyflwyniadau gan blant ysgol yn y gynhadledd. “Edrychaf ymlaen at weld yr Asesiad Digonolrwydd Chwarae terfynol cyn ei gyflwyno yn nes ymlaen eleni.”

Sir Fynwy yn dathlu llwyddiant diwylliannol mewn digwyddiad blynyddol

Dathlodd Cyngor Sir Fynwy ddiwylliant y sir am yr ail flwyddyn yn olynol gyda digwyddiad yn Neuadd y Sir, Brynbuga.

Ddydd Gwener, 11 Ebrill, roedd Neuadd y Sir unwaith eto yn llawn meddwl creadigol wrth i sîn diwylliannol Sir Fynwy ddathlu ei llwyddiant yn ystod y flwyddyn ddiwethaf a thu hwnt.

Roedd thema eleni yn canolbwyntio ar ffilm, theatr, cerddoriaeth, ysgrifennu sgriptiau, a chlywed gan y rhai a gyflawnodd lwyddiant creadigol yn 2024. Roedd y digwyddiad yn cynnwys cyflwyniadau, Panel Holi ac Ateb, gweithdai, marchnad a pherfformiadau.

Yn dilyn sylwadau agoriadol gan Arweinydd Cyngor Sir Fynwy, y Cynghorydd Mary Ann Brocklesby, cafodd y gwesteion gyflwyniadau gan Samantha Dazhure, bardd o Zambezaidd o Gil-y-coed a agorodd gyda cherdd a gomisiynwyd am Sir Fynwy, a Hilary Farr o Gyngor Celfyddydau Cymru yn trafod cyfleoedd ariannu a gweithgareddau CCC yn Sir Fynwy.

Nododd Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Mary Ann Brocklesby: “Mae’r celfyddydau wedi’u gwreiddio yn DNA Sir Fynwy. Ar draws y sir, mae gennym artistiaid sy’n gwneud Sir Fynwy yn esiampl i Gymru gyfan.”

“Mae ein digwyddiad Dathliad Diwylliannol yn caniatáu i ni ddod â phobl at ei gilydd i ddathlu eu llwyddiant a hefyd i ddweud diolch am yr holl waith maen nhw’n ei wneud bob dydd ledled y sir.”

“Rydym yn parhau i weithio tuag at greu Strategaeth Ddiwylliannol, amcan allweddol i’r cyngor, ac edrychwn ymlaen at rannu rhagor o wybodaeth a chael barn trigolion ar hyn cyn bo hir.”

Rhoddodd cyflwyniadau cyflym gipolwg ar agweddau diwylliannol amrywiol Sir Fynwy. Cyflwynwyd y rhain gan Emma Bevan-Henderson a Lynn Webb o Gynghrair Greadigol y Fenni, Stephanie Roberts o Ysgol Gynradd Brynbuga, Stuart Bawler o Hummadruz – Theatr Uwchfioled Cymru, Bonnie Helen Hawkins (llyfr darluniadol ‘Under Milk Wood’) a’r gyfansoddwraig Fiona Frank.

Roedd y digwyddiad hefyd yn caniatáu i westeion gymryd rhan mewn gweithdai. Roedd y rhain yn cynnwys camau ymarferol ceisiadau am gyllid gan Hilary Farr, sefydlu practis portreadau gan Oriane Pierrepont, Samantha Rumbidzai Dazhure yn trafod ei llyfr ‘Weeping Tomato’, a Liz Mance yn cyflwyno ei sioe Cyrion Caeredin ‘Cup of Tea with George Elliot.’

Caeodd y digwyddiad gyda Phanel Holi ac Ateb dan gadeiryddiaeth Emma Bevan-Henderson. Trafododd y panel godi proffil creadigrwydd yn Sir Fynwy yn 2025/6. Roedd y panelwyr yn cynnwys Arweinydd Cyngor Sir Fynwy, y Cynghorydd Mary Ann Brocklesby, yr Aelod Cabinet dros Faterion Gwledig, Tai a Thwristiaeth, y Cynghorydd Sara Burch, Tracey Thomas, Pennaeth Diwylliant a Dysgu Cymunedol Cyngor Sir Fynwy, a Rachael Rogers, Rheolwr Strategol Diwylliant, Treftadaeth a’r Celfyddydau Cyngor Sir Fynwy.

Wrth gloi’r digwyddiad, nododd y Cynghorydd Sara Burch: “Mae’r digwyddiad hwn yn tynnu sylw at ychydig o’r gwaith gwych sy’n cael ei wneud ledled Sir Fynwy i gefnogi ein diwydiannau diwylliannol a’n cymunedau creadigol bywiog. Rydw i wedi mwynhau gwrando a gwylio’r holl siaradwyr a chyflwynwyr heddiw. Fel cyngor, mae gennym ddyletswydd i helpu i lunio tirwedd ddiwylliannol ein sir odidog, gan gefnogi gwaith newydd yn ogystal â gwarchod treftadaeth a thraddodiad. Mae ein hybiau, llyfrgelloedd, amgueddfeydd, theatr, ysgolion a chanol trefi yn bwysig wrth ddarparu mannau ar gyfer creadigrwydd o bob math. Diolch i bawb a fynychodd ac a gyfrannodd at ein dathliad.”

Drwy gydol y digwyddiad, cafodd gwesteion berfformiad gan Kim Kaos hefyd, gyda’i greadigaeth – Duwies y Gwy, a chôr Cymunedol Sir Fynwy yn perfformio yn ystod yr egwyl.

Roedd y Marchnad Gwneuthurwyr yn yr ardal hyfforddi yn arddangos cymysgedd o bobl greadigol yn rhannu ac yn gwerthu eu cynnyrch.

Gwaith torri coed wedi’i atal yng Nghomin y Felin, Magwyr

Mae’r gwaith o dorri coed yn fecanyddol ar Gomin y Felin ym Magwyr fel rhan o’r Grant Buddsoddi mewn Coetir (TWIG) wedi’i atal oherwydd bod y Gwanwyn yn mynd rhagddo a nifer o nythod adar wedi eu canfod yn yr ardal.

Mae ecolegwyr wedi bod yn gweithio’n agos gyda chontractwyr drwy gydol y gwaith coed i darfu cyn lleied â phosibl ar fywyd gwyllt lleol. Ar ôl darganfod y nythod, penderfynwyd atal y gwaith a chwblhau unrhyw waith torri sydd ar ôl yn yr Hydref.

Bydd gwaith i adfer y coetir na fydd yn tarfu ar adar sy’n nythu yn parhau, gan gynnwys gwrychoedd marw, cael gwared â malurion, a malu bonion ar hyd ymylon y llwybr lle mae’r gwaith cwympo eisoes wedi’i gwblhau.

Nid oes disgwyl i’r newid hwn effeithio ar rannau eraill o’r prosiect ehangach. Bydd Cyngor Sir Fynwy yn gallu cychwyn prosiectau gwirfoddoli, gan gynnig cyfleoedd i’r gymuned helpu i adfywio Comin y Felin.

Mae blaenoriaeth yn cael ei rhoi i adfer y llwybrau er mwyn sicrhau y gellir gwneud gwaith ar draws yr holl ardaloedd lle mae’r gwaith o dorri’r coed wedi ei gwblhau. Bydd rhan olaf y llwybr yn cael ei orffen yn yr Hydref/Gaeaf.

Gwerthfawrogwn amynedd trigolion a’u cydweithrediad â’r contractwyr drwy gydol y gwaith coed a deallwn y bu tarfu ar fynediad ar y safle.

Rydym hefyd yn cydnabod y newidiadau i’r coed o ganlyniad i’r gwaith, sy’n amlygu maint y coed ynn yr effeithiwyd arnynt gan glefyd (Chalara) coed ynn ar Gomin y Felin. Bydd coed brodorol yn cael eu hailblannu yn yr Hydref/Gaeaf.

Yn y cyfamser, bydd y coedydd yn dechrau aildyfu’n naturiol o lasbrennau a hadau sydd eisoes yn bresennol.

Dywedodd y Cynghorydd Catrin Maby, Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Er ein bod yn siomedig y bydd rhywfaint o’r gwaith yn cael ei ohirio tan yr hydref, rydym yn cymryd ein dyletswyddau i ddiogelu adar sy’n nythu o ddifrif ac rydym yn hyderus y bydd y prosiect adfer coetir wedi’i gwblhau erbyn diwedd mis Mawrth 2026.” I gael rhagor o wybodaeth, neu i gofrestru diddordeb mewn gwirfoddoli, ewch i: prosiect Adfer Comin y Felin – Monlife