Gweithiau Celf Cymunedol

Mae gweithiau celf newydd a ysbrydolwyd gan natur wedi ymddangos mewn mannau gwyrdd ar draws Gwent, gan ysbrydoli mwy o bobl i werthfawrogi’r natur sydd ar gael yn ein cymunedau.

Datblygwyd y darnau fel rhan o brosiect Natur Wyllt, sy’n anelu i godi ymwybyddiaeth o’r dirywiad mewn peillwyr ac annog gweithredu lleol, yn cynnwys sefydlu dull rhanbarthol ar gyfer rheoli dolydd ar draws ardal Gwent.

Dros haf 2022, fe wnaeth cymunedau gynllunio ac adeiladu gweithiau celf mosaig sy’n adlewyrchu harddwch natur yn eu mannau gwyrdd lleol.

Cawsant eu datblygu gan Stephanie Roberts, artist mosaig a gweledol, i greu gwaddol parhaus i ymgyrch Natur Wyllt.

Cafodd pob cerflun ei ysbrydoli gan rywogaeth lleol o blanhigion a pheillwyr, y gellir eu gweld yn y mosaig.

Fe wnaethom gynnal dau weithdy lle gwnaeth cymunedau helpu i ddylunio ac adeiladu’r celfwaith terfynol sy’n adlewyrchu’r natur o’u cwmpas.

Mae’r gweithiau celf i’w gweld ledled Gwent, yn Gilfach Bargoed, Parc Bryn Bach Tredegar, Caeau Llesiant y Tŷ Du a Fairhill, Cwmbrân.

Dywedodd y Cyng Catrin Maby, Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Mae’r gweithiau celf newydd yn wych ac yn waddol barhaus i Natur Wyllt a’r effaith gadarnhaol a gafodd ei egwyddorion ar fywyd gwyllt a pheillwyr ar draws Gwent.

“Mae dull dethol o dorri gwair sy’n galluogi glaswellt a blodau gwyllt i ffynnu am hirach yn cefnogi peillwyr ac ystod amrywiol o fywyd gwyllt yn gyffredinol. Mae’n hollol wych cael y gymuned yn dod ynghyd i helpu dathlu hyn drwy weithiau celf adan arweiniad y gymuned.”

Cefnogir y prosiect celf cymunedol gan Gronfa Amaethyddoll Ewrop dros Ddatblygiad Gwledig: Ewrop yn Budsoddi mewn Ardaloedd Gwledig a chaiff ei ariannu gan Grant Galluogi Adnoddau Lleol a Llesiant Llywodraeth Cymru.

Llwybr Cerfluniau

Pam na ewch a chanfod yr holl gerfluniau drosoch eich hun a dilyn ein llwybr cerfluniau i weld pob un o’r pump cerflun a gweld pa fywyd gwyllt y gallwch eu gweld ar hyd y ffordd hefyd!

Cafodd pob cerflun ei ysbrydoli gan rywogaeth lleol o blanhigion a pheillwyr, y gellir eu gweld ym mhob mosaig.

Sir Fynwy

Parc Bailey – Y Fenni

Parc Bailey, y Fenni yw cartref cerflun Sir Fynwy sydd wedi ei osod yn agos at y Clwb Rygbi. Mae’r mosaig yn dathlu llygad llo mawr a’i r֧ôl ar gyfer peillwyr gyda chwilen flodau symudliw coesau trwchus yn seren y sioe.

Mae’r llygad llo mawr (Leucantheum vulgare) yn blodeuo rhwng mis Mehefin a mis Medi. Mae’n rhwydd ei adnabod drwy ei ben blodyn mawr sy’n ymddangos ar goesyn tal sengl. Mae llygaid llo mawr yn ffynnu ar ymyl ffyrdd a thir gwastraff yn ogystal ag mewn dolydd.

Mae’r chwilen ddŵr coesau trwchus (Oedemara nobilis) yn cael ei enw o goesau cefn chwyddedig y chwilod gwryw a ddefnyddir i wneud argraff ar y benywod. Gellir eu gweld yn peillo blodau gwyllt ledled Cymru o fis Ebrill i fis Medi.

Torfaen

Fairhill – Cwmbran

Fairhill, Cwmbrân yw cartref cerflun Torfaen, sydd ar stad Cymdeithas Tai Bron Afon ger Canolfan Gymunedol Costar. Bu Bron Afon yn arwain y ffordd yn rheoli eu tir ar gyfer natur, ac yn flaenllaw yng Nghymru am eu cyfraniad i adfer yr amgylchedd. Mae’r mosaig ynn dangos cacynen gynffon goch a chlafrllys y maes.

Mae clafrllys y maes (Knautia arvensis) yn flodyn gwyllt godidog ac yn aelod o deulu’r gribau’r pannwr.

Cafodd cacwn cynffon goch (Bombus lapidarius) ei henw oherwydd eu cynffon goch rhwydd ei hadnabod. I’w gweld fel arfer rhwng mis Ebrill a mis Tachwedd, mae’r cacwn yn nythu dan ddaear yn y gaeaf, yn aml mewn hen nythod llygod y gwair neu dan gerrig

Casnewydd

Cae Llesiant y Tŷ Du – y Tŷ Du

Mae cerfllun Casnewydd ar Gae Llesiant Tŷ Du, yn agos at brosiectau cymunedol eraill ar y safle. Mae’r cerflun hwn yn dangos y bengaled a phili pala glesyn cyffredin. Mae gan y bengaled (Centaurea nigra) flodau porffor tebyg i esgyll. Maent i’w cael ar bob math o laswelltir ac yn denu llawer o fathau o bili pala.

Mae’r glesyn cyffredin (Polyommatus icarus) yn bili bala bach hyfryd y gellir ei weld rhwng mis Ebrill a mis Hydref mewn amrywiaeth o gynefinoedd. Cadwch lygad amdanynt yn eich gardd hefyd!

Caerffili

Gilfach – Bargoed

Mae cerflun Caerffili yng Ngilfach Bargoed, yn rhan o fainc garreg sy’n edrych dros olygfeydd ysblennydd o’r sir. Mae’r cerflun hwn yn dangos blodyn y llefrith tlws a’r pili pala blaen oren.

Mae’r blodyn llefrith (ardamine pratensis) yn ffefryn yn y gwanwyn ac yn tyfu ar hyd glannau afonydd a mannau llaith megis dolydd a ffosydd. Credir eu bod yn blodeuo adeg pan mae’r gwcw cyntaf yn cyrraedd ym mis Ebrill.

Mae’n rhwydd gweld pili pala blaen oren (Anthcharis cardamines) rhwng mis Ebrill a mis Gorffennaf diolch i flaenau oren amlwg adennydd y gwryw. Mae eu hoff blanhigion yn cynnwys blodau llefrith a mwstad gwrychoedd. Mae blaen adennydd y benywod yn llwyddu yn hytrach nag oren.

Blaenau Gwent

Parc bryn Bach – Tredegar

Parc Bryn Bach yw cartref cerflun Blaenau Gwent lle addas i ddathlu natur lleol. Mae’r celfwaith yn dangos pryfyn hofran oren ymysg blodau carpiog y gors a llygaid llo mawr.

Gall blodau carpiog y gors (Lychnis flos-cuculi) edrych yn frau a blêr, ond maent mewn gwirionedd yn betalau cain sy’n chwifo yn yr awel. Mae’r blodau i’w cael mewn ardaloedd gwlyb a chorsiog ac yn denu amrywiaeth o beillwyr drwy gydol yr haf. Mae carpiog y gors yn llawer llai cyffredin nag y buont yn y gorffennol.

Caiff y pryfyn hofran oren (Episyrphus balteatus) ei enw o’r streipiau oren llachar ar ei gorff. Y rhywogaeth hwn yw pryfyn hofran mwyaf cyffredin Prydain a gellir ei weld drwy’r flwyddyn. Cadwch lygad amdanynt yn hofran mewn gerddi, parciau a choetiroedd.

Rhannwch eich lluniau gyda ni pan welwch gerflun neu’r bywyd gwyllt y maent yn ei ddathlu, byddem wrth ein bodd yn gweld yr hyn yr ydych yn ei ganfod ar draws Gwent, dewch o hyd i ni ar y cyfryngau ymdeithasol a’n tagio yn eich lluniau!

Twitter @Natureisntneat

Instagram @Natureisntneat

Facebook Nature isn’t Neat

This post is also available in: English