Mae Cyngor Sir Fynwy wedi derbyn cyllid drwy Gymunedau Gwledig Llywodraeth Cymru – Rhaglen Datblygu Gwledig 2014-2020, a ariennir gan Gronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygu Gwledig a Llywodraeth Cymru.
Bydd y cyllid yn galluogi’r gwaith o ddylunio rhwng 15a 20 o Brosiectau Seilwaith Gwyrdd bach a chanolig eu maint yn y Fenni, Trefynwy, Magwyr gyda Gwndy a Rogiet. Seilwaith Gwyrdd yw’r term a ddefnyddir i ddisgrifio creu a rheoli mannau gwyrdd, yn ogystal â chynlluniau fel plannu coed brodorol, rheoli coetiroedd a safleoedd sy’n cynnal bywyd gwyllt a pheillwyr, gan gynnwys pyllau dŵr a gwlypdiroedd.
Mae’r prosiect hwn yn gofyn am farn trigolion lleol am y safleoedd arfaethedig a’r gwelliannau bioamrywiaeth. Er mwyn cymryd rhan, ewch i wefan Monlife, llenwch holiadur byr a rhowch eich adborth cyn i’r ymgynghoriad ddod i ben am hanner nos ar ddydd Llun 4 Medi, 2023.
Mae Cyngor Sir Fynwy wedi mapio ‘Coridorau Gwyrdd’ (cyfres o fannau gwyrdd cysylltiol) sy’n croes-groesi ardaloedd trefol. Mae bywyd gwyllt, fel peillwyr ac adar, yn defnyddio’r coridorau gwyrdd hyn a’r mannau gwyrdd cysylltiedig fel cerrig camu ar gyfer lloches neu i ddod o hyd i fwyd, ar eu ffordd i dirweddau mwy sy’n amgylchynu ein haneddiadau. Mae mannau trefol yn dod yn fwyfwy pwysig wrth helpu ein bywyd gwyllt i ffynnu.
Mae pwysigrwydd cael cynefinoedd brodorol llawn bywyd gwyllt wedi’i nodi ar safleoedd gwyrdd penodol, ac mae dyluniadau amlinellol arfaethedig wedi’u dylunio i weithio ochr yn ochr â’r defnydd presennol a wneir o’r mannau gwyrdd hyn. Y buddion ychwanegol i’r cynefinoedd newydd neu well hyn yw: creu ecosystemau gwydn, llesiant cymunedol, rheoli newid yn yr hinsawdd, darparu aer glân, storio carbon, darparu atebion llifogydd a chreu mynediad at natur ar garreg ein drws. Lle bo modd, bydd y Cyngor yn ceisio cyllid i ddarparu’r safleoedd hyn yn y dyfodol.
Mae lleoliadau arfaethedig Sir Fynwy yn cynnwys:
Y Fenni: Cynllun Allweddol Ymylon Hen Ffordd Henffordd, Maes Parcio Ysgol Gynradd Deri View Hen Ffordd Henffordd, Hen Heol Henffordd (Canol), Hen Heol Henffordd (De), Parc Belgrave, Ysgol Gynradd Cantref, Ysgol Gynradd Gatholig Our Lady & St Michael,
Trefynwy: Rolls Avenue, Cae Chwarae Clôs Hendre, Rockfield Avenue a Watery Lane, Clawdd Du (Gorllewin), Clawdd Du (Dwyrain)
Rogiet: Ymylon ac ynysoedd traffig Slade View, Caeau Chwarae Rogiet, Parc Cefn Gwlad Rogiet/Cyffordd Twnnel Hafren.
Prosiectau Seilwaith Gwyrdd posibl y gellir eu cynnwys (yn dibynnu ar ecoleg bresennol y safle):
• Gwrychoedd newydd/rheoli gwrychoedd
• Newid rheolaeth glaswelltir/ dolydd blodau gwyllt brodorol
• Plannu bylbiau brodorol
• Plannu Coed Brodorol, gan gynnwys Perllannau
• Rheoli coetir, megis prysgoedio
• Creu pwll neu grafiadau llaith/gwlyb
• Cartrefi bywyd gwyllt: blychau adar/ystlumod/mamaliaid/ llochesi fel rhan o’r cynllun
Dywedodd y Cyngh. Sara Burch, Aelod Cabinet dros Gymunedau Cynhwysol a Byw: “Rydym wrth ein bodd bod y cyllid ar gael i ddatblygu cynlluniau ar gyfer coridorau gwyrdd yn Sir Fynwy. Rwy’n gobeithio y bydd trigolion a busnesau yn yr ardaloedd sy’n cael eu hystyried – Y Fenni, Magwyr gyda Gwndy, Trefynwy a Rogiet – yn manteisio ar y cyfle i gymryd rhan a’n rhoi gwybod i ni beth hoffent ei weld yn cael ei gynllunio ar gyfer eu cymuned.”
Dywedodd y Cyngh. Catrin Maby, Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Mae’r arolwg hwn yn bwysig a bydd yn helpu i gael dealltwriaeth well o’r hyn y mae cymunedau Sir Fynwy ei eisiau. Rydym eisoes yn gweithio gyda Chynghorwyr Tref a Sir etholedig yn ogystal â grwpiau diddordeb lleol, ond mae’n bwysig bod y timau sy’n gweithio ar y prosiect hwn yn deall sut mae’r mannau gwyrdd yn cael eu defnyddio ar hyn o bryd a’r hyn y mae cymunedau am ei weld yn y mannau gwyrdd hyn. Rwy’n annog pawb i ymweld â Prosiect Seilwaith Coridorau Gwyrdd – Monlife lle byddwch yn dod o hyd i ddolen i holiadur. Bydd eich adborth yn helpu’r prosiectau hyn i ddatblygu.”
Mae Cyngor Sir Fynwy yn falch o gyhoeddi bod mwy o atyniadau a mannau agored y sir wedi ennill Gwobrau anrhydeddus y Faner Werdd eleni.
Mae’r gwobrau, a gyflwynir gan elusen amgylcheddol flaenllaw Cadwch Gymru’n Daclus, yn rhoi cydnabyddiaeth i’r lleoliadau sy’n cynnig cyfleusterau rhagorol tra’n dangos ymrwymiad parhaus i ddarparu mannau gwyrdd o ansawdd gwych.
Eleni, bydd Gwobrau’rFaner Werdd yn cael eu rhoi i Gamlas Sir Fynwy ac Aberhonddu (sydd wedi’i chynnwys am y drydedd flwyddyn yn olynol), Hen Orsaf Tyndyrn (sydd wedi ennill y wobr ers 2009), Parc Gwledig Castell Cil-y-coed (ers 2013), Castle Meadows yn y Fenni (ers 2014) a Pharc Bailey yn y Fenni.
Mae Camlas Sir Fynwy ac Aberhonddu yn haeddiannol wrth dderbyn ei hail wobr eleni. Mae’n mynd drwy Barc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog gyda darn o Gilwern i Mamheilad o fewn Sir Fynwy ei hun. Mae’r ddyfrffordd dawel a golygfaol hon gydag ychydig iawn o lociau yn boblogaidd gyda’r sawl sydd yn dechrau mwynhau cychod ac yn cynnig golygfeydd anhygoel o’r mynyddoedd ac ychydig o’r awyr dywyllaf y nos ym Mhrydain.
Castell Cil-y-coed
Mae parciau Sir Fynwy hefyd yn boblogaidd iawn gyda thrigolion ac ymwelwyr ac wedi denu nifer o wobrau yn y blynyddoedd diwethaf. Mae Hen Orsaf Tyndyrn yn atyniad poblogaidd, ac wedi’i lleoli mewn ardal goediog hardd wrth ymyl yr Afon Gwy ac fe’i disgrifir fel perl cudd. Mae castell canoloesol godidog Cil-y-coed wedi’i leoli mewn pum deg pum erw o barc gwledig hardd sy’n cynnig lleoliad delfrydol ar gyfer picnics a theithiau cerdded yn erbyn cefndir waliau’r castell, gyda byrddau picnic a barbeciw.
Mae Castle Meadows yn y Fenni ar lannau Afon Wysg yn darparu lleoliad heddychlon sydd ond taith gerdded fer o ganol y dref. Dyma oedd safle lleoliad Eisteddfod Genedlaethol lwyddiannus iawn Sir Fynwy a’r Cyffiniau yn 2016.
Castle Meadows
Dywedodd yr Aelod Cabinet dros Gymunedau Cynhwysol a Byw, y Cyng. Dywedodd Sara Burch: “Rwyf mor falch bod llawer o leoliadau yn ein sir hardd wedi derbyn gwobrau eleni. Mae’n wych gweld bod ein safleoedd yng Nghastell a Pharc Gwledig Cil-y-coed, Hen Orsaf Tyndyrn, Castle Meadows a Pharc Beili wedi’u cydnabod gyda gwobrau’r Faner Werdd.”
Yn ogystal, mae gerddi a mannau gwyrdd ar draws y sir hefyd wedi cael eu cydnabod yng Ngwobrau Cymunedol y Faner Werdd: Yr Ardd Fwytadwy Anhygoel ym Mrynbuga, Parc Mardy, Gardd Gymunedol Cil-y-coed, Coetir Crug, Dolydd Caerwent, Dôl Crug, Rhandiroedd Crucornau, Gardd Synhwyraidd yr Ardd Ddinesig yng Nghas-gwent, Perllan Gymunedol Laurie Jones, The Cornfield (Porthsgiwed a Sudbrook) a Phentref Cyfeillgar i Fywyd Gwyllt Rogiet.
Hen Orsaf Tyndyrn
Dywedodd yr Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd, y Cyng. Dywedodd Catrin Maby: “Mae’r gwobrau hyn yn golygu cymaint i’r llu o wirfoddolwyr a grwpiau cymunedol ar draws y sir. Mae eu hymroddiad a’u hysbryd cymunedol yn helpu i gadw cymaint o fannau gwyrdd yn Sir Fynwy i edrych yn hardd. Ar ran fy nghydweithwyr a minnau, hoffwn fynegi ein diolch am eu holl waith caled.
Mae rhaglen Gwobr y Faner Werdd yn cael ei chyflwyno yng Nghymru gan yr elusen amgylcheddol Cadwch Gymru’n Daclus, gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru. Gwirfoddolodd arbenigwyr mannau gwyrdd annibynnol eu hamser yn gynnar yn yr hydref i farnu safleoedd ymgeisiol yn erbyn wyth maen prawf llym, gan gynnwys bioamrywiaeth, glendid, rheolaeth amgylcheddol, a chyfranogiad cymunedol.
Mae partneriaeth Grid Gwyrdd Gwent newydd gyhoeddi ei bod wedi derbyn bron i £1miliwn gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol yng Nghymru i hyrwyddo Rhwydweithiau Natur ecolegol gwydn mewn tirweddau ledled Gwent.
Bydd y Rhwydweithiau Natur yn rhoi cyfle i bobl leol, ysgolion a chymunedau i gysylltu â byd natur. Bydd yn codi ymwybyddiaeth o’r argyfyngau hinsawdd a natur ac yn cyflwyno prosiectau i greu a gwella ansawdd y mannau gwyrdd mewn trefi a chefn gwlad ehangach er mwyn sicrhau adferiad byd natur a chynyddu gwytnwch yr amgylchedd ar gyfer bywyd gwyllt a phobl.
Print
Bydd Rhwydweithiau Natur yn cynnwys gwella coridorau gwyrdd, rheoli cynefinoedd plannu coed ar draws y rhanbarth a gwella mynediad i lwybrau lleol a rhanbarthol. Bydd y prosiect hefyd yn arwain at ehangu’r rhaglen Nid yw Natur yn Daclus, lle y caniateir i ardaloedd o laswellt dyfu’n hirach cyn eu torri mewn ffordd fwy cynaliadwy.
Bydd y prosiect yn adeiladu ar waith llwyddiannus Grid Gwyrdd Gwent; partneriaeth a arweinir gan Gyngor Sir Fynwy yn gweithio ar y cyd ag awdurdodau lleol Blaenau Gwent, Caerffili, Casnewydd, a Thorfaen a Chyfoeth Naturiol Cymru, gyda phartneriaid eraill.
Dywedodd y Cyng. Dywedodd Catrin Maby, Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Mae hyn yn newyddion gwych i Sir Fynwy, a’n hawdurdodau a sefydliadau partner ledled Gwent. Bydd y cyllid yn helpu i greu cyfleoedd i godi ymwybyddiaeth o natur a hinsawdd, ariannu gwaith i hybu gwydnwch ecosystemau yn ein safleoedd gwarchodedig ac o’u cwmpas ar draws y rhanbarth a llawer mwy.”
Dywedodd Aelod Cabinet Cyngor Sir Fynwy dros Gymunedau Cynhwysol a Byw, y Cyng. Dywedodd Sara Burch: “Bydd y cyllid newydd hwn o £999,095 yn sicrhau gwelliannau seilwaith gwyrdd o ansawdd uchel, a fydd yn cynnwys cysylltedd gwell rhwng cymunedau mewn ffordd sy’n gweithio gyda’r amgylchedd ac yn ei gefnogi. Edrychaf ymlaen at y camau nesaf wrth ddod â’r Rhwydwaith Natur hwn ynghyd.”
Dywedodd Andrew White, Cyfarwyddwr Cronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol yng Nghymru: “Mae gwarchod yr amgylchedd yn flaenoriaeth i Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol yng Nghymru. Dyma pam ein bod yn cefnogi mentrau sy’n ein helpu i gyrraedd ein targedau adfer byd natur cenedlaethol a lliniaru effeithiau newid yn yr hinsawdd ar dreftadaeth.
“Drwy bartneriaethau fel hyn, rydym yn buddsoddi mewn gwaith sy’n helpu i atal a gwrthdroi cynefinoedd a rhywogaethau sy’n cael eu colli a’n dirywio tra’n caniatáu i bobl gysylltu â’n treftadaeth naturiol unigryw.”
Seilwaith gwyrdd yw’r term a ddefnyddir i ddisgrifio rhwydwaith o fannau gwyrdd a nodweddion gwyrdd eraill, gwledig a threfol, sy’n gallu sicrhau manteision amgylcheddol a gwella ansawdd bywyd i gymunedau. Mae hyn yn cynnwys parciau, mannau agored, meysydd chwarae, coetiroedd, coed, strydoedd preswyl, a llawer mwy. Bydd seilwaith gwyrdd da yn helpu bioamrywiaeth, gwella dŵr ffo ar ôl llifogydd, gwella lles meddyliol a chorfforol, annog teithio llesol a gwella storio carbon.
Mae Cyngor Sir Fynwy wedi derbyn cyllid ‘Lleoedd Lleol ar gyfer Natur’ gan Lywodraeth Cymru i adeiladu ar lwyddiant y cynlluniau Mannau Natur Cymunedol yn Nhrefynwy a Chas-gwent er mwyn cyflwyno cynllun tebyg yn y Fenni.
Mae’r prosiect, sydd yn ei gyfnod cychwynnol ar hyn o bryd, yn gofyn am farn trigolion lleol am y safleoedd arfaethedig yn y Fenni a’r defnydd posibl ohonynt, drwy gyfrwng holiadur byr ar wefan MonLife. Bydd yr ymgynghoriad yn cau ar ddydd Llun 31ain Gorffennaf, ond mae croeso i drigolion a rhanddeiliaid gysylltu â ni am y prosiect unrhyw bryd.
Nod Mannau Natur Cymunedol yw trawsnewid Mannau Gwyrdd, fel eu bod yn elwa o reolaeth well o laswelltir a gwelliannau i fyd natur i greu hafanau bach i fywyd gwyllt, gan ddarparu cynefin i bryfed peillio a bywyd gwyllt trefol. Byddant nid yn unig y byddant o fudd i fywyd gwyllt ond bydd Mannau Natur Cymunedol hefyd yn rhoi cyfleoedd i drigolion i chwarae’n wyllt, tyfu bwyd yn y gymuned a lleoedd i fwynhau natur ac i fyfyrio’n dawel.
Gallai Mannau Natur Cymunedol gynnwys:
Mannau tyfu bwyd cymunedol
coed ffrwythau/perllannau cymunedol
dolydd bach a gwrychoedd brodorol
twmpathau a llethrau dolydd llawn blodau
Plannu ar gyfer pryfed peillio a bywyd gwyllt arall
Plannu coed a llwyni
Mae lleoliadau arfaethedig y Fenni yn cynnwys:
Mannau Chwarae Major’s Barn a Heol yr Undeb (Union Road)/Clos Sain Helen (St Helen’s Close)
Mannau Gwyrdd a Mannau Chwarae Dan y Deri
Mannau gwyrdd yng Ngglos y Parc (Park Close), Old Barn Way, Clos yr Esgob (Bishop Close) a Highfield Crescent
Parc Croesonen
Neuadd Nevill
Ymyl ffordd Rhan Isaf Stryd Monk (Lower Monk Street)
Yr orsaf fysiau
Dywedodd y Cyng. Dywedodd Catrin Maby, Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd a’r Amgylchedd: “Rwy’n falch bod Mannau Natur Cymunedol nawr yn dod i’r Fenni, a hynny diolch i’r cyllid sydd wedi’i ddyfarnu. Mae mannau gwyrdd yn ein trefi a’n hardaloedd preswyl yn hynod o bwysig i’n lles, ond maent hefyd yn helpu i warchod a chefnogi bioamrywiaeth, gan gyfoethogi’r lleoedd yr ydym yn byw ynddynt.”
Dywedodd y Cyng. Dywedodd Sara Burch, Aelod Cabinet dros Gymunedau Byw a Chynhwysol: “Mae hwn yn gyfle gwych i ddarparu rhwydwaith ar gyfer bywyd gwyllt a phobl yng nghanol ein trefi ac ymgysylltu â byd natur, sy’n dda i iechyd a lles pawb. Byddem wrth ein bodd i gynifer o bobl â phosibl yn y Fenni a’r cyffiniau yn cael dweud eu dweud am eu Mannau Natur Cymunedol, i wneud yn siŵr eu bod yn cynnig y gorau oll i’r dref a’i phobl.”
Er mwyn cael dealltwriaeth lawn o’r hyn y mae cymuned y Fenni yn dymuno, mae Swyddogion y Cyngor yn gweithio gyda’r Cynghorwyr Tref a Sir etholedig yn ogystal â grwpiau lleol. Ewch i www.monlife.co.uk/outdoor/consultation-community-nature-spaces lle y byddwch yn dod o hyd i ddolen i holiadur am fannau gwyrdd yn y Fenni, sut ydych yn eu defnyddio a sut yr hoffech eu gweld yn cael eu defnyddio yn y dyfodol. Bydd cam cychwynnol yr ymgynghoriad yn cau ar ddydd Llun 31 Gorffennaf ond mae croeso i drigolion a rhanddeiliaid gysylltu â ni am y prosiect unrhyw bryd.
Sicrhawyd cyllid y flwyddyn ariannol hon i ddechrau adeiladu’r bont Teithio Llesol newydd ar draws yr afon Wysg, ac mae cynlluniau diwygiedig ar gyfer y gatiau mynediad i Ddolydd y Castell wedi cael eu cytuno rhwng Cyngor Sir Fynwy a Thrafnidiaeth Cymru. Bydd cais cynllunio i wella llwybrau drwy Ddolydd y Castell, y Fenni, yn cael ei ystyried yn y dyfodol agos gan Bwyllgor Cynllunio’r Cyngor. Cafodd trafodaethau cynllunio eu gohirio o gyfarfod cynllunio mis Gorffennaf wrth i ymholiad gan Gyfoeth Naturiol Cymru am ecoleg y safle gael ei archwilio.
Bydd grid gwartheg gyda giât a oedd yn cael eu treialu yn Nolydd y Castell yn cael eu symud a’u disodli gan giât yn unig, ac ni fydd gan y bont newydd ar draws y Gafenni gridiau na gatiau ac felly’n caniatáu mynediad heb rwystrau. Bydd pwyntiau mynediad eraill sy’n arwain at ffyrdd a meysydd parcio yn cael gatiau moch yn lle gatiau sengl hawdd eu hagor, gatiau sengl hunan-gau a grid gwartheg lled beic ar gyfer beiciau a sgwteri symudedd. Bydd y gridiau’n cael eu defnyddio dim ond pan fydd gwartheg yn pori, sydd fel arfer rhwng mis Gorffennaf a mis Ionawr, i roi mynediad hawdd i bob defnyddiwr wrth gadw’r gwartheg wedi’u hamgáu. Mae pori gan wartheg yn bwysig i fioamrywiaeth y dolydd dŵr traddodiadol.
Dywedodd y Cynghorydd Sirol Sara Burch, yr Aelod Cabinet dros Gymunedau Cynhwysol a Gweithgar:
“Rwy’n falch iawn bod cyllid wedi’i sicrhau’r flwyddyn ariannol hon i alluogi dechrau’r gwaith o adeiladu’r bont Teithio Llesol newydd ar draws yr afon Wysg yn Nolydd y Castell. Y gobaith yw y bydd yn cael ei gwblhau yn 2024 ac y bydd yn ei gwneud yn fwy diogel i bobl deithio rhwng Llan-ffwyst a’r Fenni.
“Rydym wedi gwrando ar farn y cyhoedd ynghylch pwyntiau mynediad i Ddolydd y Castell ac o ganlyniad byddwn yn cael gwared ar y grid gwartheg a oedd yn cael ei dreialu. Mae’r cynigion gwreiddiol yn arfer gorau cenedlaethol ar gyfer llwybrau teithio llesol sy’n croesi ardaloedd lle mae gwartheg yn pori, ond yn amlwg mae angen dull pwrpasol ar Ddolydd y Castell. Mae’r tîm wedi archwilio amryw o ddewisiadau eraill yn dilyn digwyddiad yn gynnar eleni, gan gynnwys yr hyn sydd wedi gweithio mewn mannau eraill ac awgrymiadau a wnaed gan y cyhoedd. Mae hwn yn safle cymhleth ac nid oes atebion hawdd. Dim ond lle byddem yn disgwyl i berchennog ci cyfrifol gael ei gi ar dennyn, megis mynedfeydd meysydd parcio a’r ffordd y byddwn yn gosod gridiau. Bydd arwyddion clir lle bynnag y cânt eu gosod. Rwy’n ddiolchgar i Drafnidiaeth Cymru am barhau i’n cefnogi gyda chyllid Teithio Llesol gan hefyd ganiatáu hyblygrwydd o ran sut rydym yn cyflawni’r cynllun.
“Mae’r cynllun hwn yn fuddsoddiad mawr yn nyfodol y Fenni ac mae’n rhaid i ni gael pob manylyn yn iawn. Ein nod o hyd yw galluogi pawb i fwynhau Dolydd y Castell hardd gan gynnwys cerddwyr, teuluoedd â phlant bach, pobl â symudedd cyfyngedig, beicwyr a pherchnogion cŵn. Bydd pobl yn gallu dewis defnyddio’r arwynebau newydd, diogel, deniadol, wedi’u rhwymo a resin, neu grwydro trwy’r llwybrau anffurfiol. Bydd y llwybrau Teithio Llesol yn darparu llwybr diogel a dymunol i gerddwyr a beicwyr rhwng Llan-ffwyst a gwahanol ardaloedd y Fenni, gan gynnwys ysgol newydd y Brenin Harri VIII a’r orsaf. Byddwn yn parhau i ymgynghori ar fanylion y cynllun ar bob cam.”
Bu rhywfaint o ddyfalu’n lleol y byddai’n rhaid cadw cŵn sy’n cael eu cerdded ar y dolydd ar dennyn o ganlyniad i’r cynllun hwn. Mae hyn yn anghywir – bydd cŵn yn parhau i gael eu caniatáu oddi ar dennyn pan fydd hi’n ddiogel gwneud hynny ar Ddolydd y Castell. Rhaid i gŵn ar dennyn neu oddi ar dennyn fod o dan reolaeth perchennog bob amser, yn enwedig o ran plant, beicwyr a gwartheg. A dylai pob perchennog cŵn cyfrifol bob amser godi baw ar ôl eu ci.
Mae’r llwybr arfaethedig yn y Fenni yn un o lawer ar draws y wlad sydd wedi cael eu cynnig o ganlyniad i Ddeddf Teithio Llesol (Cymru). Nod y ddeddf yw lleihau faint o deithiau ceir trwy wella’r llwybrau teithio llesol mewn trefi. Nod hyn yn ei dro yw lleihau llygredd, gwella iechyd a chydraddoldeb.
Mae’r cynllun wedi cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru drwy’r Gronfa Teithio Llesol, a weinyddir gan Drafnidiaeth Cymru. Mae’r arian hwn wedi’i neilltuo ar gyfer gwelliannau i lwybrau Teithio Llesol. Mae pob cam o’r cynllun yn amodol ar gymeradwyaeth ariannol ar wahân, a dim ond ar adegau penodol o’r flwyddyn y gellir adeiladu ar Ddolydd y Castell, gan wneud hwn yn brosiect aml-flwyddyn. Am y wybodaeth ddiweddaraf am y prosiect Teithio Llesol yn y Fenni ac i weld y cwestiynau cyffredin am y cynllun, ewch i: https://www.monlife.co.uk/castle-meadows-faq/
Fel rhan o gyllid Teithio Llesol Llywodraeth Cymru a dderbyniwyd yn 2023/24, bydd cam 1 y gwaith o adeiladu Pont Teithio Llesol Llan-ffwyst i’r Fenni yn cychwyn ym mis Medi 2023.
Pa waith sy’n cael ei wneud?
Mae’r unig waith sydd wedi’i raglennu er gyfer eleni yn gysylltiedig â’r groesfan teithio llesol ger Pont Llan-ffwyst. Yn benodol, cynigir fod rhan o’r gwaith ar ramp y lan ddeheuol sy’n gysylltiedig â’r bont newydd yn cael ei wneud (gweler yr ardal sydd wedi’i hamlygu i’r gogledd o dir tafarn y Bridge Inn ar y cynllun atodedig). Bydd hyn yn bodloni gofynion y caniatâd cynllunio, sy’n nodi fod yn rhaid i waith gychwyn ar y safle erbyn y 4ydd o Hydref 2023. Bydd y gwaith adeiladu yn cynnwys ffurfio is-sylfeini un lefel ar gyfer ramp ddeheuol y bont.
Pryd fydd y gwaith yn dechrau ac yn gorffen?
Bydd y gwaith cychwynnol ar ramp y lan ddeheuol yn cael ei wneud o ganol mis Medi (amcan ddyddiad – o gwmpas yr wythnos sy’n cychwyn ar y 18fed o Fedi 2023) a bydd yn para tua 4 wythnos i gyd.
Pryd fydd y bont wedi’i chwblhau?
Ar hyn o bryd mae MCC yn caffael contractwr i ymgymryd â’r prif waith ar Bont Teithio Llesol Llan-ffwyst i’r Fenni. Cynigir y byddai’r contractwr yn ymgymryd â’r rhan fwyaf o’r gwaith adeiladu (llwybrau, rampiau, y bont ei hun) tua canol y flwyddyn nesaf, ac mae disgwyl i’r gwaith hwn gael ei gwblhau erbyn Rhagfyr 2024.
Beth am fioamrywiaeth y safle?
Rydym yn gwerthfawrogi bod Afon Wysg a’r Dolydd cyfagos yn llawn bywyd gwyllt a bioamrywiaeth, gan gynnwys dyfrgwn. Ar hyn o bryd rydym yn gweithio’n agos gyda Chyfoeth Naturiol Cymru (CNC) a rhanddeiliaid lleol er mwyn sicrhau nad yw’r dyfrgwn nac unrhyw fywyd gwyllt arall yn cael eu heffeithio yn ystod unrhyw gam o’r gwaith adeiladu arfaethedig.
Drwy’r broses gynllunio, ymgynghorwyd â CNC ar y cynigion i wella’r llwybrau presennol drwy Ddolydd y Castell. Mae mae deialog agored yn sicrhau bod unrhyw bryderon yn cael sylw. Mae ymgynghorwyr MCC, WSP, wedi cynnal arolygon helaeth ac wedi darparu tystiolaeth i MCC i gefnogi cynigion y cynllun a’r broses ymgeisio gyffredinol.
Beth sy’n digwydd i lwybrau Dolydd y Castell?
Nid oes caniatâd cynllunio ar gyfer llwybrau Dolydd y Castell (Castle Meadows) eto a bydd y rhain yn cael eu hystyried gan Bwyllgor Cynllunio Cyngor Sir Fynwy yn y dyfodol a chanlyniad hyn fydd yn pennu’r camau nesaf. Os bydd cais cynllunio’n llwyddiannus, bydd cais yn cael ei wneud am gyllid i adeiladu’r llwybrau ar gyfer blwyddyn ariannol 2024/25. Mae mwy o wybodaeth am lwybrau Dolydd y Castell a’r cynllun ehangach o Lan-ffwyst i’r Fenni ar gael isod.
Pam ydym yn gwneud y cynllun?
Mae’r cynllun Teithio Llesol rhwng y Fenni a Llan-ffwyst yn anelu at wneud llwybr mwy diogel ar gyfer cerdded, beicio ac olwyna rhwng yr aneddiadau. Mae hyn yn cynnwys pont newydd ar draws yr afon Wysg, a gafodd ganiatâd cynllunio yn 2018, ac sy’n cysylltu’r naill ochr a’r llall. Bydd y llwybrau drwy Ddolydd y Castell yn cael eu gwella i safonau teithio llesol er mwyn gwella hygyrchedd i bawb.
Nod Deddf Teithio Llesol (Cymru) yw lleihau nifer y teithiau car drwy wella’r llwybrau teithio llesol rhwng mannau sy’n denu teithiau. Nod hyn yn ei dro yw lleihau llygredd, gwella iechyd a chydraddoldeb.
Disgwylir i’r gwaith adeiladu ddechrau ddiwedd yr haf/dechrau hydref 2023, gyda’r rhan fwyaf o’r gwaith adeiladu yn 2024. Mae amseriadau’r gwaith yn cael eu heffeithio gan lefelau afonydd a chyfyngiadau ecolegol.
Gellir gweld cynlluniau’r dolydd isod:
Beth rydym yn ei wneud yn ystod y flwyddyn ariannol 2023/24 ar y cynllun hwn?
Mae’r cais hwn yn canolbwyntio ar y cysylltiadau Teithio Llesol sydd eu hangen rhwng ardaloedd Llan-ffwyst a phrif dref y Fenni. Mae’n seiliedig ar bont Teithio Llesol newydd a chysylltiadau cysylltiedig a fydd yn darparu nifer o fuddion Teithio Llesol. Mae canlyniad cyffredinol y cynllun yn ceisio cyflawni
Pont newydd i gerddwyr/beicio ar draws yr afon Wysg tua 50 metr i’r dwyrain o bont bresennol Cerrig y Fenni (heneb gofrestredig a hefyd rhestredig Gradd II*).
Cysylltiadau pellach ar ffurf llwybr Teithio Llesol oddi ar y ffordd trwy Ddolydd y Castell i ganol y dref ac ymlaen i’r orsaf drenau.
Gwell cysylltiadau â Llan-ffwyst o’r bont newydd.
Y bont newydd fydd y brif groesfan afon rhwng Llan-ffwyst a’r Fenni ar gyfer Defnyddwyr Heb Foduron. Bydd hyn yn lleihau’n sylweddol y risgiau sy’n gysylltiedig â’r droedffordd gul bresennol dros bont bresennol y Fenni ac yn annog mwy o newid moddol o ganlyniad. Mae hefyd yn bwysig sicrhau cysylltiadau effeithiol o’r bont (newydd a phresennol) i ganol y dref, i aneddiadau tai yn Llan-ffwyst a chyrchfannau allweddol eraill, fel bod yna lwybr di-dor. Yn y gorffennol mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu astudiaethau blaenorol ar Bont Llan-ffwyst. Mae’r cais yn ceisio cyllid i gwblhau camau hanfodol wrth ddatblygu’r rhwydwaith Teithio Llesol rhwng anheddiad Llan-ffwyst a chanol tref y Fenni.
Pont Teithio Llesol
Mae’r cynllun wedi’i restru yn y rhaglen CTLl fel y 4ydd blaenoriaeth uchaf nad yw’n rhan o’r Metro. Y cynllun yw blaenoriaeth Map Rhwydwaith Teithio Llesol uchaf Cyngor Sir Fynwy ar gyfer y Fenni, yn seiliedig ar ein cyfnod Ymgysylltu diweddar a data blaenorol. Nod y cynllun yw cyflwyno pont newydd i gerddwyr/beicio ar draws Afon Wysg tua 50 metr i’r dwyrain o’r bont Gerrig bresennol sy’n Heneb Gofrestredig ac yn rhestredig Gradd II*. Mae’r bont newydd wedi cael ei chynllunio’n addas gan Bensaer pont enwog a chynigir y bydd yn dod yn brif groesfan yr afon rhwng Llan-ffwyst a’r Fenni i ddefnyddwyr heb fodur. Bydd hyn yn lleihau’n sylweddol y risgiau iechyd a diogelwch sy’n gysylltiedig â’r llwybr cul presennol dros y Bont bresennol. Tasgau i gynnwys: mynd i’r afael ag amodau cynllunio cyn cychwyn, caffael contractwr/contractwyr, deunyddiau ar gyfer y bont, gweithredu’r bont a chysylltiadau cysylltiedig a mesurau Cydnerthedd Llawr Eiddo.
Dolydd y Castell
Mae’r cynllun yn ceisio darparu gwell cysylltiadau cerddwyr a beicio, sy’n cydymffurfio â gofynion Teithio Llesol, ar draws Dolydd y Castell a Chaeau Ysbytty sy’n cysylltu Llan-ffwyst (trwy bont troed a beicio Llan-ffwyst) â chanol tref y Fenni a gorsaf rheilffordd y Fenni. Tasgau i’w cynnwys:
Dolydd y Castell – cael caniatâd cynllunio, mynd i’r afael ag unrhyw amodau cyn cychwyn, cyflawni Trwydded Gweithgaredd Perygl Llifogydd ar gyfer pont Afon Gafenni, caffael contractwr.
Caeau Ysbytty (gan gynnwys croesfan A40/Heol yr Orsaf) – yn amodol ar drafodaethau tir llwyddiannus, cynnal arolygon pellach, dylunio cadarn, cyflwyno cynllunio, cyflawni caniatâd cynllunio, mynd i’r afael ag unrhyw amodau cyn cychwyn, caffael contractwr.
Cysylltiadau Llan-ffwyst
Mae’r cynllun yn ceisio darparu gwell cysylltiadau cerddwyr a beicio, sy’n cydymffurfio â gofynion Teithio Llesol, rhwng Llan-ffwyst a phont droed a beiciau newydd Llan-ffwyst – lle y gall cerddwyr a beicwyr wedyn barhau â’u siwrnai ymlaen trwy Ddolydd y Castell a Chaeau Ysbytty i ganol tref y Fenni a Gorsaf Reilffordd y Fenni. Tasgau i gynnwys: cwblhau Astudiaeth Cam 3 WelTAG (gan gynnwys arolygon cysylltiedig, a dylunio), paratoi pecyn tendro, holi a chyflwyno cais cynllunio (os oes angen) ac unrhyw amodau cynllunio cyn cychwyn, caffael contractwr/contractwyr, a dechrau adeiladu.
Ar gyfer beth mae’r cais cynllunio presennol?
Mae’r cais cynllunio DM/2022/01831 ar gyfer y llwybrau gwell trwy Ddolydd y Castell i safonau Teithio Llesol, gan gynnwys disodli’r bont dros yr Afon Gafenni. Bydd y cais hwn yn cael ei ystyried gan Bwyllgor Cynllunio’r Cyngor yn y dyfodol agos. Nid yw’r cais cynllunio hwn yn cynnwys pont newydd Afon Wysg na’r llwybrau i’r gogledd-orllewin o’r bont sy’n cysylltu â Ffordd Merthyr, sydd eisoes â chaniatâd cynllunio, neu’r mannau mynediad i Ddolydd y Castell, sy’n cael eu cwmpasu gan ddatblygiadau a ganiateir. Nid yw ychwaith yn cynnwys llwybrau ar ochr Llan-ffwyst o’r Afon Wysg, mae’r rhain yn cael eu datblygu ar hyn o bryd trwy astudiaeth WelTAG 3.
Pa ddeunydd arwyneb sydd wedi’i ddewis?
Yn ystod y broses ddylunio, nododd y tîm peirianneg lawer o opsiynau arwyneb posibl a fyddai’n dderbyniol i randdeiliaid gwahanol. Gwnaed dewis rhagarweiniol o asffalt gan y gwelwyd bod gan hyn y nodweddion gwisgo gorau ar gyfer y digwyddiadau llifogydd blynyddol. Yn dilyn ymgynghoriad, newidiwyd y deunydd arwyneb arfaethedig i ateb mwy derbyniol i’r boblogaeth leol.
Mae’r deunydd arwyneb arfaethedig bellach yn un o Resin Hydraidd wedi’i Rhwymo– Lliw Llwydfelyn.
Alinio llwybrau
Mae’r aliniad arfaethedig i raddau helaeth yn dilyn y llwybrau concrit lled-rwym a chellog presennol, gan leihau’r effaith ar yr amgylchedd naturiol. Trwy’r ymgynghoriadau, dysgom mai’r dewis oedd cyfyngu’r newidiadau i’r aliniad presennol a chadw’r llinellau awydd naturiol heb newid. Trwy ddilyn y llwybrau swyddogol a sefydledig, ystyrir y cynllun yn fwy fel gwelliant/ailwampio’r safle presennol, yn hytrach nag adeiladu o’r newydd, a oedd yn ffafriol o’r safbwynt amgylcheddol ac i randdeiliaid – i beidio â diwydiannu’r ddôl.
Goleuo
Mae goleuadau yn y cynllun wedi cael eu tynnu yn dilyn ymgynghoriad cyhoeddus.
Cyllid ar gyfer y cynllun
Mae’r cynllun wedi cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru drwy’r Gronfa Teithio Llesol, a weinyddir gan Drafnidiaeth Cymru. Mae’r arian hwn wedi’i neilltuo ar gyfer gwelliannau i lwybrau teithio llesol trwy broses ymgeisio flynyddol ar gynlluniau a gyflwynwyd. Rhaid i’r holl seilwaith sydd wedi’i osod fodloni canllawiau Teithio Llesol fel y nodir yma: https://www.llyw.cymru/sites/default/files/publications/2021-12/canllawiau-ddeddf-teithio-llesol.pdf
Bydd methu â chyrraedd meini prawf yn golygu na fydd y cynllun yn cael ei ariannu.
A fydd yn ofynnol i gŵn fod ar denynau yn y Dolydd oherwydd y cynllun hwn?
Na.
Dylid nodi bod yn rhaid i gŵn fod o dan reolaeth y perchennog yn gyhoeddus bob amser, a byddai Cyngor Sir Fynwy bob amser yn cynghori y dylai cŵn fod o dan reolaeth agos (ar dennyn neu wrth eich sodlau) o amgylch plant, beicwyr, gwartheg ac wrth fynd i mewn i’r dolydd a’u gadael.
Cwestiynau Cyffredin am y Gridiau Gwartheg
Pam dewiswyd gridiau gwartheg?
Mae’r heriau yn Nolydd y Castell yn gymhleth, gyda gwartheg yn pori am tua 7 mis y flwyddyn, gofynion hygyrchedd o ganllawiau Teithio Llesol a’r defnydd cyfredol. Ar ôl llawer o drafodaethau gyda gwahanol grwpiau a’r rhai sydd â phrofiad o heriau o’r fath, cytunwyd i gopïo fformiwla ddylunio hir-bresennol o grid gwartheg gyda giât cerddwyr ar yr ochr. Defnyddir hyn yn helaeth ar y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol, gan gynnwys yn Sir Fynwy ar NCN 46 yng Ngheunant Clydach heb adroddiadau am unrhyw broblemau. Gellir gweld enghreifftiau pellach ar waelod y ddogfen hon.
Cytunwyd mewn cyfarfod prosiect rhwng rhanddeiliaid ym mis Gorffennaf 2022 i weithredu pwynt mynediad prawf ar y Dolydd i brofi dyluniad y grid a’r giât, cyn cael ei weithredu ar draws yr holl bwyntiau mynediad ar Ddolydd y Castell.
Dyluniad y Grid Gwartheg
Cafodd y Grid Gwartheg a osodwyd yn Nolydd y Castell ei ddylunio a’i adeiladu i Safon Brydeinig BS4008: 2006. Cafodd ei gynhyrchu gan gwmni sydd â dros 20 mlynedd o brofiad yn gwneud gridiau, heb unrhyw ddigwyddiadau hysbys, ac fe’i gosodwyd gan gontractwyr lleol ag enw da yn unol â rheoliadau CDM.
Pam cafodd gridiau eu gosod heb ganiatâd cynllunio?
Uwchraddiwyd y pwynt mynediad trwy ddatblygiad a ganiateir. Mae hyn yn galluogi’r cyngor i wella’r pwynt mynediad fel y mae’n ei ystyried yn briodol.
Ymgynghori
Cafwyd ymgynghoriad cyhoeddus ar y cynllun yng Ngwanwyn 2022, gyda chefnogaeth i’r cynllun cyfan. Cafwyd sylwadau o bryder ynghylch dewis gridiau gwartheg, a dyna pam y cynigiwyd treial yn lle ei weithredu’n llawn, yn ogystal â deunydd arwyneb a goleuadau yr ymdriniwyd â hwy yn dilyn adborth gan y cyhoedd. Cynhaliwyd ymgynghoriad ehangach â rhanddeiliaid eraill, fel Cŵn Tywys a grwpiau anabledd i sicrhau bod amrywiaeth eang o leisiau’n cael eu clywed.
Pwynt mynediad o’r Bont Teithio Llesol newydd
Mae gan bont Afon Wysg ganiatâd cynllunio gyda grid gwartheg a threfniant giât ar ochr y Dolydd i atal gwartheg rhag croesi’r bont. Gellir gweld hyn isod mewn dyfyniad o’r dogfennau cynllunio a gymeradwywyd yn flaenorol:
Y Camau Nesaf
Mae’r cynlluniau hyn wedi’u rhannu gyda’r corff cyllido ac wedi derbyn cytundeb mewn egwyddor i fwrw ymlaen, yn amodol ar ddyluniad manwl.
Mae Cyngor Tref y Fenni yn cynnal cyfarfod rhanddeiliaid ganol mis Gorffennaf 2023 i drafod cynigion y cynllun yn dilyn y cynnydd a wnaed ers y sesiwn ddiwethaf ym mis Gorffennaf 2022. Mae tîm y prosiect yn parhau i fod yn ymrwymedig i weithio gyda’r holl randdeiliaid i gyflawni’r prosiect.
Oherwydd lleoliad y pwyntiau hyn, gyda heol neu faes parcio yn union gyfagos i’r pwynt mynediad, mae angen rheolaeth agos ar blant ifanc ac anifeiliaid ac felly byddai dan oruchwyliaeth. Rhagwelir y bydd dyluniad y pwyntiau mynediad hyn yn debyg i’r rhai a dreialwyd, ond gyda giât wahanol a Grid Gwartheg culach.
Bydd y giât yn un araf, hunan-gau, di-glicied, gwthio i agor, i mewn i’r Dolydd. Bydd gan hwn agoriad 1.5m a byddai ochr y giât yn hawdd ei chyrraedd i’r rhai sydd â chyfyngiadau symudedd i agor y giât. Bydd lled y grid yn 1.5m o led i fodloni safonau Teithio Llesol a’r hyd a ragwelir ar hyn o bryd fydd 2.6m i atal gwartheg rhag neidio dros y grid (Safon Brydeinig). Mae manylion y grid (bylchau a maint y bar) i’w cadarnhau yn dilyn trafodaethau gydag arbenigwyr grid gwartheg, sydd wedi bod yn mynd rhagddynt ers i’r cynllun ddechrau. Y gobaith yw y gall dyluniad ac aliniad y gridiau fod yn gymaint fel y bydd llif naturiol symudiad troed yn cael ei gyfeirio’n fwy at giât a’r agoriad ci, bydd y llwybr mynediad olwyna yn wyriad bach o’r awydd gweledol.
Bydd yr uchod ar waith yn ystod amseroedd pori ar y Dolydd (ar yr hiraf, o ddiwedd mis Mehefin i ddiwedd mis Ionawr). Ar adegau nad oes pori, bydd y gatiau’n cael eu cloi mewn safle “ar agor,” gan ddarparu pwynt mynediad 1.5m o led parhaus i bob defnyddiwr. Yna bydd y gridiau gwartheg naill ai’n cael eu cau i ffwrdd â gatiau, neu wedi’u gorchuddio ag arwyneb parhaus yn ystod y cyfnod hwn.
Mae’r delweddau uchod yn dangos enghraifft grid a giât 1.5m (Pwynt Mynediad 6).
Pwynt Mynediad 2
Bydd y pwynt mynediad hwn yn dod yn un eilaidd unwaith y bydd y bont Teithio Llesol newydd yn cael ei hadeiladu a bydd yn cael ei huwchraddio i giât gwthio’n unig.
Pwynt Mynediad 5
Gwelwyd bod defnyddio’r pwynt mynediad hwn yn wahanol i’r hyn a ragwelwyd gan dîm y prosiect, gyda chŵn yn cael eu gadael yn rhydd ymhell cyn mynd i mewn i’r Dolydd. Mae’r pellter o ffordd yn golygu bod perchnogion cŵn yn teimlo’n ddiogel i ryddhau eu cŵn cyn mynd i mewn i’r Dolydd, gan arwain at gŵn yn rhedeg yn rhydd ar ddwy ochr y pwynt mynediad.
Y pwynt mynediad hwn fydd giât gwthio i fynd i mewn, hunan-gau, a fydd yn 1.5m o led. Bydd y fynedfa i’r gât ar ochr Dolydd yn ddigon i olwyno wrth ochr y giât i ganiatáu mynediad haws i’r rhai sydd â chyfyngiadau symudedd. Bydd hyn yn cael ei glicied ar agor pan nad yw gwartheg yn pori ar y dolydd. Mae’r trefniant hwn yn cael ei brofi ar hyn o bryd ar bont bresennol Gafenni ac mae wedi cael adborth cadarnhaol hyd yn hyn gyda grwpiau mynediad anabledd lleol.
Pwynt Mynediad 7 ac 8
Mae’r dyluniad ar gyfer y pwyntiau mynediad hyn yn dal i gael ei ystyried oherwydd pa mor gynnar ydyw o ran y cynllun yn y cyfnod hwn.
Pont Gafenni
Mae’r rheolaethau gwartheg a gynigiwyd yn flaenorol ar Bont Gafenni (G ar y map uchod) i’w dileu er mwyn caniatáu i holl ddefnyddwyr y Dolydd (gan gynnwys gwartheg) symud yn rhydd ar draws y bont, mae hyn yn dileu cyfyngiadau’r 2 giât/grid ar y cynllun, mae’r gwartheg eisoes yn croesi’r nant gyfagos ac yn pori’r ddwy ochr.
Cysylltwch â ni
Os hoffech gysylltu â thîm y prosiect, anfonwch e-bost at ActiveTravel@monmouthshire.gov.uk
Yn ystod wythnos y 5ed o Fehefin, mynychodd ysgolion cynradd Sir Fynwy y Gynhadledd PlayMaker. Y nod oedd dod ag arweinwyr ifanc Sir Fynwy ynghyd ar gyfer hyfforddiant pellach ac i ddathlu eu taith yn dysgu sgiliau arweinyddiaeth. Roedd plant o 27 o’r 30 ysgol gynradd yn Sir Fynwy wedi cymryd rhan mewn carwsél o weithgareddau a ddarparwyd gan Wasanaethau BywydMynwy, Academi Arweinyddiaeth BywydMynwy a phartneriaid allanol, gan gynnwys grwpiau ‘parkrun’ Rogiet a Dixton, Hybiau Cymunedol Sir Fynwy (a llyfrgelloedd), Bowls Cymru a Chymuned Clwb Rygbi’r Dreigiau. Roedd y digwyddiadau’n cynnwys datblygu cyfleoedd chwarae, hyrwyddo Teithio Llesol, llais y disgybl, gweithdai Corff Llywodraethu Cenedlaethol, Adeiladu Tîm, ymwybyddiaeth o Les, hyfforddiant Cynhwysiant Anabledd a llawer mwy.
Derbyniodd y rhaglen, a oedd yn cynnwys wythnos o ddigwyddiadau, gefnogaeth wych gan ysgolion uwchradd yng Nghil-y-coed, Cas-gwent a Threfynwy, a ddarparodd eu cyfleusterau ar gyfer y digwyddiadau yn ogystal â chlwb Rygbi’r Fenni a chlwb Bowlio’r Fenni ym Mharc Bailey.
Mae tîm Datblygu Chwaraeon BywydMynwy wedi bod yn cyflwyno gwobr PlayMaker Arweinwyr Chwaraeon drwy gydol y flwyddyn academaidd hon, gan ymgysylltu â phob un o’r 30 ysgol gynradd yn Sir Fynwy. Mae’r wobr wedi’i chyflwyno i gyfanswm o 938 o ddisgyblion Blwyddyn 5 y flwyddyn academaidd hon, gyda’r nod o addysgu sgiliau allweddol i ddisgyblion fel cyfathrebu, arweinyddiaeth, trefniadaeth a dygnwch. Ar ôl i’r disgyblion ennill y wobr, maent yn cynorthwyo i gael effaith gadarnhaol ar les yn eu hysgolion. Dyma gam cyntaf llwybr arweinyddiaeth Datblygu Chwaraeon, cyn trosglwyddo i gynllun Llysgenhadon Efydd Blwyddyn 6 ac academïau Arweinyddiaeth Ysgolion Uwchradd.
Mae Datblygu Chwaraeon wedi bod yn cyflwyno gwobr PlayMaker ers blwyddyn academaidd 2017/18, gan roi’r cymhwyster arweinyddiaeth i ddisgyblion ym Mlwyddyn 5 i Flwyddyn 10. Ers i’r prosiect ddechrau, mae mwy na 5,500 o blant wedi cymryd rhan yn y cynllun.
Dywedodd Arweinydd y Cyngor, y Cyng. Mary Ann Brocklesby: “Mae’r ffordd y mae dysgwyr Sir Fynwy wedi cymryd rhan yn y wobr PlayMaker wedi gwneud cymaint o argraff arnaf. Mae wedi cael effaith gadarnhaol ar bron i fil o bobl ifanc y flwyddyn academaidd hon, sy’n anhygoel. Rwy’n falch o bob disgybl unigol sydd wedi bod yn rhan o hyn, a hoffwn ddiolch hefyd i’r holl sefydliadau sydd wedi ymuno â ni er mwyn medru cynnig y rhaglen wych hon.”
Dywedodd Prif Swyddog Gweithredol Arweinwyr Chwaraeon SLQ, Richard Norman: “Rydym yn cael ein hysbrydoli am byth gan ein partneriaeth PlayMaker gyda BywydMynwy. Ers dros 10 mlynedd bellach, mae BywydMynwy wedi bod ar flaen y gad o ran datblygu sgiliau arwain mewn plant oed ysgol gynradd ac mae wir yn buddsoddi yn nyfodol plant Sir Fynwy. Gwyddom, trwy feithrin hyder a sgiliau plant, ein bod yn rhoi’r cyfle iddynt fod y fersiwn orau ohonynt hwy eu hunain yn y dyfodol. Rydym yn mawr obeithio y byddwn yn 2033 yn dathlu 20 mlynedd o lwybr arweinyddiaeth BywydMynwy a chyraeddiadau miloedd lawer o PlayMakers ar draws Sir Fynwy a fydd wedi elwa o’r rhaglen hon.”
Fel rhan o Gronfa Teithio Llesol Llywodraeth Cymru 2023/24, mae Cyngor Sir Fynwy wedi derbyn £6.99 miliwn ar gyfer y flwyddyn ariannol hon, sef y dyraniad uchaf yng Nghymru. Daw hyn ar ôl blynyddoedd o gynnydd mewn cyllid ar gyfer prosiectau strategol ar draws y sir, sy’n adleisio’r ymrwymiad y mae Sir Fynwy wedi’i wneud i alluogi pobl i gerdded, symud ar olwynion a beicio yn lle defnyddio eu ceir.
Mae Cyngor Sir Fynwy hefyd wedi derbyn £500k mewn cyllid craidd, sydd i’w ddefnyddio ar gyfer dylunio a datblygu prosiectau Pont Gwy a Chysylltiadau Wyesham, ac ar gyfer prosiectau llai ledled y sir, gan ganolbwyntio ar fân welliannau i lwybrau Teithio Llesol, gan sicrhau eu bod yn cwrdd â’r safonau gofynnol.
Teithio Llesol yw’r term a ddefnyddir ar gyfer mynd o gwmpas drwy gerdded, beicio a symud ar olwynion (sy’n cynnwys cadeiriau olwyn a sgwteri symudedd), yn hytrach nag mewn car ar gyfer teithiau byr bob dydd, fel mynd i’r ysgol, gwaith neu siopa. Mae gan Sir Fynwy gynllun deng mlynedd ar gyfer gwneud gwelliannau ar draws y sir, sydd wedi eu rhannu yn brosiectau penodol.
Yn y Fenni, bydd y cyllid sydd newydd ei gyhoeddi yn golygu y bydd modd adeiladu Rhan 1 o’r bont newydd i gerddwyr a beicwyr yn cael ei hadeiladu ar draws Afon Wysg tua 50 metr i’r dwyrain o’r bont ffordd bresennol. Bydd y groesfan hon rhwng Dolydd y Castell a Chaeau’r Ysbyty yn ei gwneud yn iachach ac yn fwy diogel i gerddwyr a’r sawl sy’n symud ar olwynion i gyrraedd y dref ac i’r orsaf reilffordd. Bydd yn golygu y bydd trigolion yn gallu teithio o Lan-ffwyst i’r Fenni i weithio, i’r ysgol neu i apwyntiadau, heb orfod cerdded ochr yn ochr â cheir a lorïau. Ewch iwww.monlife.co.uk/outdoor/active-travel/abergavenny/ i ddarganfod mwy am y prosiect cyffrous hwn.
Yng Nghil-y-coed bydd y llwybr Teithio Llesol yn defnyddio’r hen reilffordd i’w throi’n llwybr newydd ar gyfer cerdded a symud ar olwynion. Bydd yn darparu cyswllt di-gar rhwng Castell Cil-y-coed a’r Parc Gwledig i Heol yr Eglwys a fydd yn mynd â phobl drwy gefn gwlad ac’u cadw i ffwrdd o’r ffyrdd. Bydd hefyd yn galluogi pobl leol sy’n gweithio yn Mitel, parc busnes Castlegate ac Ystâd Ddiwydiannol y Bont Hafren i deithio oddi ar y ffordd o’u cymdogaeth i’r gwaith. Am fwy o wybodaeth ewch i
Yn Nhrefynwy bydd y cyllid yn arwain at ddatblygiad y bu disgwyl mawr amdano ar gyfer datblygu pont droed a beicio ar draws Afon Gwy. Mae’r bont, sydd wedi derbyn cefnogaeth gan lawer o drigolion, yn y cam cynllunio ar hyn o bryd. Bydd yn darparu llwybr diogel o Wyesham i Drefynwy i fyfyrwyr sy’n mynd i’r ysgol. Bydd hefyd o fudd i unrhyw un sydd am deithio’n ddigoel i’r gwaith neu i apwyntiadau, i ffwrdd o’r ceir a’r lorïau ar bont ffordd brysur Gwy.
Hefyd yn Nhrefynwy, mae cynllun Cysylltiadau Lôn Caeau Williams yn mynd yn ei flaen. Bydd yn gwneud gwelliannau mawr i’r llwybr cerdded a beicio o Lôn Caeau Williams i Bont Mynwy, gan ei gwneud hi’n haws ac yn fwy diogel i deithio i ganol y dref ar unrhyw adeg o’r dydd ac unrhyw adeg o’r flwyddyn. Bydd croesfan newydd hefyd ar draws Ystâd Ddiwydiannol Wonastow, fel rhan o’r cynllun ehangach sy’n cysylltu Kingswood Gate â chanol Trefynwy. I gael rhagor o wybodaeth am brosiectau Trefynwy ewch i
Dywedodd y Cyng. Dywedodd Sara Burch, Aelod Cabinet dros Gymunedau Cynhwysol ac Byw: “Mae hwn yn newyddion gwych i’r sir ac yn amlygu’r camau y mae Sir Fynwy yn eu cymryd i annog mwy o bobl i gefnogi Teithio Llesol a gadael y car gartref. Cyn hir, byddwn yn dechrau gweld prosiectau mawr yn cael eu cyflawni ar lawr gwlad, a fydd yn helpu i ddatgarboneiddio ein trafnidiaeth, a hynny un daith ar y tro. Rydym wedi ymrwymo i weithio gyda Llywodraeth Cymru i wireddu ein gweledigaeth ar y cyd – Cymru lle mae cerdded a beicio yn ddewis diogel ac arferol ar gyfer teithiau lleol.
“Mae’r cynlluniau Teithio Llesol hyn wedi’u datblygu a’u llywio gan anghenion ein cymunedau, ac rydym yn ymgysylltu ac yn gwrando arnynt yn barhaus. Rydym wedi bod yn clywed gan bobl ers blynyddoedd lawer am yr angen am lwybrau cynhwysol, hygyrch. Mae heddiw’n nodi cam mawr ymlaen at gyflawni hyn ar gyfer Sir Fynwy a’i chymunedau.
“Y cyfanswm cyllid hwn o £7.49miliwn yw’r dyfarniad Teithio Llesol mwyaf erioed i Gyngor Sir Fynwy ei sicrhau gan Lywodraeth Cymru, sy’n dangos ei ymrwymiad i wella llwybrau ar gyfer cerdded, beicio a symud ar olwynion yn y sir. Roedd dyfarniadau blaenorol yn cynnwys £3.9 miliwn yn 22/23, £3 miliwn yn 21/22 a £1.8miliwn yn 20/21.”
Er mwyn cael rhagor o wybodaeth am Deithio Llesol yn Sir Fynwy ewch i
Mae ‘Tokyo Stories’ yn ffilm Arddangosfa ar Sgrin newydd sydd i’w dangos yn Drill Hall, Cas-gwent ar ddydd Iau 25ain Mai 7.30pm, ac mae’n dechrau gyda sioe fawr yn yr Ashmolean yn Rhydychen gan bontio 400 mlynedd o gelf o’r printiau blociau pren o Hokusai a Hiroshige, i bosteri ‘Pop Art’, lluniau cyfredol, Manga, ffilm a gwaith celf hollol newydd sydd wedi ei greu ar y strydoedd. Roedd yr arddangosfa yn hynod boblogaidd, gan dderbyn pum seren. Ond mae’r ffilm yn mynd ymhellach ac yn defnyddio’r arddangosfa fel cyfle i’n lansio ni i Tokyo gan fynd â’r gynulleidfa ar daith yn archwilio celf ac arlunwyr y ddinas, ac mae’n cynnwys rhai o’r gorffennol a’r rhai presennol.
Mae hyn yn cael ei ddangos yn hyfryd mewn ffilm hynod gyfoethog, sydd yn ystyried dinas sydd wedi ei difa a’i hadnewyddu’n barhaus dros 400 mlynedd, gan arwain at un o’r dinasoedd mwyaf hyfyw a diddorol ar y blaned. Mae’n olrhain storïau arlunwyr a’r bobl sydd gwneud Tokyo yn adnabyddus am y brwdfrydedd diderfyn ar gyfer pethau newydd ac arloesol.
Mae’r ffilmiau Arddangosfa ar Sgrin yn cael eu dangos yn y Drill Hall gan, ac er mwyn cefnogi Amgueddfeydd Treftadaeth MonLife.
Mae amgueddfeydd Sir Fynwy sydd yn cael eu rheoli gan MonHeritage, sy’n rhan o Gyngor Sir Fynwy, wedi derbyn hwb ar ôl y rownd ddiwethaf o ddyfarniadau ariannol.
Mae’r cynllun i ail-leoli amgueddfa Trefynwy i’r Shire Hall (Neuadd y Sir) gam yn agosach yn sgil y Grant Datblygu o £349,928 a ddyfarnwyd gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol. Bydd y cyllid yn caniatáu’r Cyngor i ail-ddatblygu’r Neuadd Sir fel amgueddfa achrededig.
Roedd grant ychwanegol o £241,697 wedi ei ddyfarnu gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol (Casgliadau Deinamig) er mwyn gwella’r gwaith catalogio o Gasgliad Trefynwy ac i ymgynghori gyda chymunedau lleol am y straeon y maent am weld yn cael eu olrhain yn arddangosfeydd yr amgueddfa. Bydd y gwaith hefyd yn cynnwys arddangosfeydd o fewn y gymuned ac yn y Neuadd Sir.
Mae gwaith cadwraeth a gwelliannau i gasgliad Nelson eisoes wedi eu gwneud. Lluniwyd adroddiad a ariannwyd gan Ffederasiwn Amgueddfeydd a Galerïau Cymru yn ystod 2022 a oedd yn amlinellu pwysigrwydd cenedlaethol casgliad Nelson. Mae hyn wedi ei gymeradwyo gan Amgueddfa Forol Genedlaethol, Greenwich. Mae’r amgueddfa hefyd wedi gweithio gyda Race Council Cymru er mwyn cynnal dau weithdy gyda’r testunau na sydd wedi eu trafod rhyw lawer cyn hyn ynglŷn â Nelson ond y mae pobl am weld.
Dywedodd y Cyngh. Sara Burch, Aelod Cabinet sydd yn gyfrifol am amgueddfeydd MonHeritage: “Rwyf wrth fy modd fod Cronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol wedi cefnogi’r cynlluniau ar gyfer adleoli amgueddfa Trefynwy i’r Neuadd Sirol. Bydd yn helpu ni ddatblygu’r cynlluniau i wneud yr amgueddfa, y casgliad, ac arddangosfeydd y dyfodol yn fwy cynrychioliadol o Drefynwy, y sir, ei hanes a’i phobl.”
Mae amgueddfeydd MonHeritage yn y Fenni a Chas-gwent hefyd wedi elwa o gyllid. Roeddynt wedi derbyn £173,318 gan Lywodraeth Cymru ar gyfer y prosiect – Ymchwilio, ail-asesu ac adhawlio: treftadaeth a diwylliant cymunedau Du, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig Sir Fynwy. Bydd y gwaith hwn yn cyfrannu at yr amcanion treftadaeth yng Nghynllun Gweithredu Gwrth-hiliaeth Cymru. Mae’r dyfarniad yn adeiladu ar y gwaith sydd wedi ei ddechrau yn y ddwy amgueddfa ac yn cyfrannu at ddehongliadau gwell o’r casgliadau, yn cynrychioli eu cysylltiad gyda chaethwasiaeth yn well ynghyd â choloneiddio a’r ymerodraeth, ac yn cydnabod y rôl sydd wedi ei chwarae gan gymunedau Sir Fynwy o ran caethwasiaeth, yr ymerodraeth a globaleidido.
Gyda Race Council Cymru, bydd MonHeritage yn cynnal gweithdai cymunedol er mwyn archwilio ffyrdd i ddehongli’r casgliadau yma yn well. Bydd gweithio gyda chymunedau yn caniatáu’r tîm Dysgu a’r Churadurol i greu rhaglen o weithgareddau sydd yn debygol o gynnwys digwyddiadau diwylliannol ac arddangosfeydd yn lleoliadau Sir Fynwy. At hyn, bydd gweithgareddau cymunedol a dysgu yn cael eu cynnal mewn ysgolion lleol ac yn amgueddfeydd y sir. Bydd y cynnwys yn cael ei ysbrydoli gan y casgliadau a’r dreftadaeth leol yng Nghas-gwent.
Yng Nghas-gwent, mae prosiect sydd wedi ei ariannu gan £10,000 o Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol newydd ei gwblhau er mwyn ymchwilio ac ail-ddehongli bywydau’r nyrsys a oedd wedi gweithio yn yr amgueddfa pan oedd yn ysbyty. Mae’r arddangosfa sydd wedi ei hysbrydoli gan y prosiect ar agor tan fis Rhagfyr 2023.
Bydd amgueddfa Cas-gwent yn agor arddangosfa barhaol yn ymwneud gyda Thaith y Gwy ym mis Gorffennaf. Bydd yn cynnwys llun gan JMW Turner a brynwyd yn diweddar yn dilyn cyfraniad o £76,000 gan Gyngor Celfyddydau Lloegr/Cronfa Grant Prynu V&A a chefnogaeth gan y Loteri Genedlaethol, Museums Association Beecroft Bequest, Ymddiriedolaeth Dyffryn Gwy.
